Rudy to niewielka miejscowość leżąca niedaleko Rybnika, w dolnym biegu rzeki Rudy. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z połowy XIIIw kiedy powstał tam pierwszy klasztor zniszczony przez Tatarów w 1241r.
Wkrótce, jeszcze w XIIIw, ponownie przybyli do Rud Cystersi z Jędrzejowa i w 1252r rozpoczęli, trwającą trzy lata, budowę klasztoru. Zostali sprowadzeni do Rud przez księcia Władysława III Opolczyka.
Sprawili, że w krótkim czasie rozwinęła się miejscowa gospodarka i osadnictwo. W okolicy Rud wybudowali stawy rybne, które zaopatrywały w ryby nie tylko klasztor, ale i okoliczne wsie. Poza tym zakonnicy zajmowali się: sadownictwem, leśnictwem, bartnictwem oraz hodowlą owiec, trzody i bydła.
Ponadto klasztor był ośrodkiem kulturalnym i naukowym.
To dzięki Cystersom powstało w 1744r gimnazjum oraz bogata biblioteka, a sami zakonnicy zajmowali się przepisywaniem ksiąg.
W połowie XIIIw wybudowali pierwszy, tymczasowy kościół, a kolejny- stojący do dziś został konsekrowany w 1303r. Swiątynię wybudowano w stylu gotyckim na planie krzyża. Nie posiadała wieży, a wewnątrz mieściła trzy nawy oraz krzyżowo- żebrowe sklepienie.
W XVIIw dokonano jej gruntownej przebudowy i m.in. dobudowano zakrystię. Z początkiem XVIIIw kościół zyskał kaplicę z kryptą i gdy prace zmierzały ku końcowi wybuchł pożar.
Podczas odbudowy zmieniono elewację frontową budynku poprzez połączenie go z nowo wybudowaną wieżą. Ściany świątyni pokryte zostały bogatą sztukaterią, a wnętrze otrzymało barokowy wystrój.
Kolejny pożar miał miejsce w 1945r. Po II wojnie światowej kościół został odrestaurowany i przywrócono mu ponownie gotycki wygląd.
Od 1995r świątynię pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Rudach podniesiono do rangi diecezjalnego sanktuarium Matki Boskiej Rudzkiej.
Cystersi to zakon kontemplacyjny reguły benedyktyńskiej i nie był nastawiony na duszpasterstwo. Na Śląsku trochę jakby zostali zmuszeni do przejęcia takiej działalności, gdyż brakowało księży, z których wielu podczas reformacji poddało się apostazji.
Na terenie zajmowanym przez Cystersów Rudzkich znajdowało się wiele wiosek i dlatego świątynia w Rudach została kościołem parafialnym. Ciekawostką jest podanie, które mówi, ze pierwszym proboszczem w Rudach był Cysters z Jędrzejowa- ojciec Benedykt.
Klasztor cieszył się wieloma prawami: był wyjęty spod władzy sądowniczej księcia, otrzymał prawo polowania w okolicznych lasach, prawo do zakładania nowych wsi oraz do kolonizowania. Ponadto miał prawo prowadzić handel i rzemiosło.
Szybko rosło jego znaczenie i w XVIIw podczas rządów opata Andrzeja Emanueal Pospela powstała kuźnia, dwie fryszarki oraz fabryka drutu. W 1710r dodatkowo powstała w Rudach huta potażu, a w 1725r założono tam kuźnicę miedzi.
Władze pruskie w 1810r dokonały kasaty klasztoru, a w budynkach klasztornych urządzono szpital wojskowy, który działał w latach 1813- 1814. Przebywali w nim m.in. śląscy żołnierze, którzy byli ranni w walkach z armią Napoleona.
Zakonnicy musieli opuścić klasztor i większość zajęła się posługą duszpasterską. Z pozostałych 32 członków Zakonu część rozproszyła się po okolicznych wsiach, a część pozostała w Rudach.
Dobra Cysterskie w Rudach przejął książę von Hessel- Kassel i od 1820r klasztor stał się siedzibą książąt raciborskich, aż do II wojny światowej.
Książę Wiktor von Hohenlohe- Waldenburg- Schillingsfiirst, który otrzymał prawo używania tytułu von Ratibor przebudował klasztor na rezydencję magnacką.
Wytyczono park, zburzono część budynków gospodarczych, a po przebudowie pałac w Rudach miał 120 sal, gabinetów, pokoi gościnnych z łazienkami.
Gdy wojska radzieckie wkroczyły do Rud zajęły budynki i w styczniu 1945r wybuchł tam pożar, który totalnie zniszczył zabudowania.
Po wojnie nie bardzo śpieszono się z odbudową kompleksu pocysterskiego.
W 1950r zakończono odbudowę kościoła. Kolejnych prac porządkowych oraz częściowego odgruzowania dokonano w latach 70tych Xxw. Od 1989r do 1992r trwał remont kaplicy.
W 1998r wojewoda katowicki w imieniu Skarbu Państwa przekazał wszystkie zabudowania pocysterskie, łącznie z parkiem Diecezji Gliwickiej.
Rozpoczęły się prace remontowe, których efektem są odremontowane budynki klasztorno- pałacowe i powstały tam Diecezjalny Ośrodek Formacyjno- Edukacyjny.
Uporządkowano i odtworzono przyklasztorny park, który stał się terenem rekreacyjnym.
W 1993r utworzono Park Krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”.
Piękny, odnowiony obiekt udostępniony jest do zwiedzania. Widziałam go przed remontem zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz, a niedawno jak wygląda obecnie i jestem pod wrażeniem.
CIEKAWOSTKA
Opactwo Cystersów w Rudach posiadało w herbie litery MORS nawiązujące symboliką do macierzystego klasztoru- francuskiego Morimod.
Po trzech dekadach owocnego funkcjonowania na Ziemi Raciborskiej, Opactwo to dało początek kolejnemu klasztorowi cysterskiemu w Jemielnicy.
Polecam wycieczkę po parku, można wybrać się tam na rowerze.
Do Rud od strony Kuźni Raciborskiej prowadzi bardzo dobrze przygotowana trasa wiodąca lasem i taka wycieczka jest ogromną przyjemnością zwłaszcza, gdy można odpocząć na ławce w parku, czy na trawie za byłym klasztorem.
Dopiero oglądając zdjęcia sprzed remontu i porównując je ze stanem obecnym uświadamiamy sobie, jak wiele pracy włożono w przywrócenie Opactwu Cystersów w Rudach pięknego wyglądu. Mimo to zachodzę w głowę, gdzie podziały się te wszystkie piękne przedmioty zdobiące niegdyś pałacowe wnętrza.
WIRTUALNA WYCIECZKA:
http://www.ai360.pl/panoramy/42
WIRTUALNA WYCIECZKA: http://www.turystyka.subregion.pl/_files/panoramy/sakralna/panorama6/1_f.html
Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach
z lotu ptaka:
http://www.polskazdrona.pl/pocysterski-zespol-klasztorny-w-rudach-174.html
Archiwalne zdjęcia udostępniono dzięki Fotopolska.eu
