Sanok– miasto nad Sanem, którego pełna nazwa to Królewskie Wolne Miasto Sanok- założył w 1339r książę Jerzy. Tam przecinały się szlaki handlowe wiodące na Ruś i na Węgry.
W miejscu starego grodu, o którym najstarsza wzmianka pochodzi z 1150r, na wzgórzu mierzącym 362m Kazimierz Wielki ufundował w 1340r zamek.
Budowla składająca się z murowanej wieży oraz drewnianych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych oddzielona była od miasta głębokim wąwozem oraz otoczona drewnianą palisadą.
Zamek był siedzibą starostów sprawujących w imieniu króla władzę, a poza tym chronił nie tylko przed najazdami Tatarów ale i rozbójników. Ponadto w XV i XVIw mieścił się w nim Urząd Grodzki oraz sądy, których posiedzenia odbywały się w piwnicach, a skazani odbywali kary w zamkowej wieży.
Warto wspomnieć, że dzięki królowi Zygmuntowi Staremu miasto i zamek zyskały w 1510r wodociąg. Ponadto na polecenie królowej Bony w latach 1523-1540 rozbudowano warownię, a pracami kierował starosta Mikołaj Wolski. Wówczas palisadę zastąpił mur obronny, powstała nowa brama wjazdowa z wieżyczkami jak też piętrowy, murowany budynek mieszkalny istniejący do dziś. Reszta zabudowań pozostała drewniana i dopiero podczas kolejnych prac rozpoczętych w 1558r zamek zyskał dwa boczne skrzydła, basztę oraz studnię.
CIEKAWOSTKA
W sanockim zamku, w 1417r król Władysław Jagiełło ożenił się po raz trzeci, a wybranką była Elżbieta Granowska- wdowa po Wincentym Granowskim. W połowie Xw zamieszkała tam Sonka z Holszan- czwarta i ostatnia żona wcześniej wspomnianego władcy, która po przejściu na katolicyzm przyjęła imię Zofia.
Tam również, w latach 1555-1556 schronienie znalazła po wygnaniu z Węgier królowa Izabela Zapolyi’a będąca córką Zygmunta Starego i królowej Bony.
W 1616r zaczęło brakować środków na utrzymanie sporego wówczas zamku i zaczął popadać w ruinę, ale mimo to dopominano się jego remontu. Kiedy w 1636r San podmył skarpę,na której stoi ta osunęła się wraz z częścią zamkowych zabudowań. W XIXw zasypano wąwóz oraz częściowo rozebrano mury i podobny los spotkał w 1912r południowe skrzydło zamku.
CIEKAWOSTKA
Podczas wojen napoleońskich, w 1809r miała miejsce ostatnia obrona sanockiej warowni pod wodzą Franciszka Ksawerego Krasickiego- powstańca kościuszkowskiego, napoleońskiego oraz listopadowego, generała będącego naczelnikiem powstania przeciwko zaborcy austriackiemu na ziemi sanockiej. Był on również dziedzicem zamku w niedalekim Lesku.
W sanockim zamku od 1934r znajdowało się muzeum działające z przerwami, Powiatowy Zarząd Drogowy, Rada Szkolna Powiatowa oraz swoje mieszkanie miał w nim starosta sanocki.
Wraz z nastaniem II wojny światowej budowlę splądrowano.
Mimo okupacji działało w nim Muzeum Łemkowszczyzny, ale w 1944r wycofujący się Niemcy wywieźli sporą część znajdujących się tam eksponatów.
Nim zakończyła się II wojna światowa, dawna warownia służyła jako szpital, a po jej zakończeniu przez krótki czas działała rusznikarnia. W latach 1952-1954 zamek poddano restauracji oraz konserwacji i wtedy m.in. zbito tynki oraz zlikwidowano balkon. Z dawnej budowli pozostał do dziś budynek główny będący niegdyś wschodnią częścią zamku oraz studnia.
W niedługim czasie ponownie otwarto muzeum. Lata 90te XXw to czas kolejnego remontu i w wyniku prac rozpoczętych w 2010r dobudowano południowe skrzydło zamku, odbudowano dziedziniec, odtworzono mur, schody oraz balkon. Planowano również odbudować wieżę, ale ostatecznie w jej miejscu powstał taras widokowy.
CIEKAWOSTKA
Najbardziej znaną osobą związaną z Sanokiem jest Zdzisław Beksiński: artysta kojarzonego głównie z malarstwem. Jego 600 prac można oglądać w sanockim zamku, gdzie w jednym ze skrzydeł znajduje się autorska galeria artysty.
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu.
