browser icon
You are using an insecure version of your web browser. Please update your browser!
Using an outdated browser makes your computer unsafe. For a safer, faster, more enjoyable user experience, please update your browser today or try a newer browser.

Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu

mapka
Niedaleko Sanoka, przy drodze do Leska leży Zagórz, który prawa miejskie otrzymał w 1977r. Osadę założono w XIVw, a w pierwszych wzmiankach istnieje jako Sagorsze i Sogorsch. Będąc w okolicy warto się tam zatrzymać, by zobaczyć ruiny Klasztoru Karmelitów Bosych.

mapka

Najwcześniej wspomnianym właścicielem Zagórza był w 1412r Mikołaj z Tarnawy, z końcem XVw starosta spiski Piotr Kmita z Wiśnicza, po którym znów nastali Tarnawscy i w ich rękach Zagórz był do początków XVIIw.

DSC_0593

Potem dobra trafiły do Stadnickich i wojewoda wołyński Adam Stadnicki ufundował klasztor Karmelitów będący wówczas istną twierdzą pełniącą również rolę szpitala dla inwalidów wojennych.

2 (3)

Budowla stanęła na wzgórzu Mariemont 345m n.p.m. otoczonym z trzech stron Osławą, w miejscu ruin dawnego zamku, o których istnieniu wspominał francuski kartograf pracujący dla króla Władysława IV Wazy. Nic więcej nie wiadomo o wcześniejszej budowli zanim stanął tam klasztor. W akcie fundacyjnym Stadnicki zapisał, by na jego terenie powstał szpital, gdzie leczyć mieli się weterani wojenni pochodzący ze szlacheckich rodzin, a zadanie przygotowania spisu kuracjuszy należało do dziedzica Leska. Pierwszymi, którzy tam przebywali byli weterani odsieczy wiedeńskiej.

DSC_0632DSC_0639DSC_0646

Prace budowlane rozpoczęto w 1700r i choć zakonnicy wprowadzili się tam w 1714r, to klasztor gotowy był dopiero po trzech dekadach od położenia kamienia węgielnego. Przybywający do Karmelu przechodzili przez reprezentacyjną bramę, przy której stała piętrowa kordegarda z 12 pokojami oraz budynek dla furtiana z pokojami gościnnymi.DSC_0600 Poza tym założenie składało się z kościoła, klasztoru, dwóch baszt oraz zabudowań gospodarczych, a wszystko otoczono murami obronnymi o wysokości 5m z umieszczonymi strzelnicami. DSC_0616Jedna z baszt posiadała dodatkową bramę, dzięki której zakonnicy mogli w razie niebezpieczeństwa szybko i bezpiecznie opuścić klasztor.

Na terenie zakonu znajdowała się również głęboka, kamienna studnia oraz park i ogród warzywny. Budynek szpitala, piętrowy, nieistniejący dziś znajdował się poza jego murami. To jak wyglądał ongiś klasztor możemy sobie jedynie wyobrazić, bo po większości zabudowań pozostały ruiny.

DSC_0598Najlepiej wyglądają ruiny kościoła, który zbudowano w centrum założenia klasztornego z żółtego piaskowca dostarczanego z niedalekiego kamieniołomu. Budowla w stylu barokowym posiadała ośmioboczną nawę główną oraz dwie boczne kaplice.DSC_0602
 
 
 
 
Po wejściu do wnętrza mijało się kruchtę i wchodziło się do półmrocznej nawy, po której bokach umieszczono dwie niewielkie kaplice i do której przylegało prezbiterium rozjaśniane dzięki sześciu dużym oknom.

Kościół posiadał również zakrystię. 2 (1)
Ściany zdobiły freski, których resztki widoczne są jeszcze dziś. Do kościoła z jednej strony przylegał piętrowy budynek posiadający w części parterowej krużganki.  
 
 
Budynek ten otaczał wirydarz- niewielki kwadratowy ogród wewnątrz klasztoru. Nieistniejący już budynek klasztoru mieścił 22 pomieszczenia- cele dla zakonników, refektarz (jadalnię), kuchnię oraz bibliotekę.

DSC_0624DSC_0604DSC_0605

Okres świetności klasztoru miał miejsce do pierwszego rozbioru Polski w 1772r. W tym też roku oblegające wojska rosyjskie ostrzelały go z armat, a część zabudowań spłonęła. Konfederaci barscy, którzy znaleźli tam schronienie bronili zakonu i była to ostatnia bitwa tego zbrojnego wystąpienia szlachty. Mimo zniszczeń zakonnicy odrestaurowali klasztor, ale nigdy już nie powrócił on do dawnej świetności.

DSC_0595

DSC_0623
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
W listopadzie 1822r pożar zniszczył zabudowania. W niedługim czasie, bo w 1831r rząd austriacki rozwiązał zgromadzenie, a zakonników przeniesiono do Przeworska i Lwowa. To, co udało się z niego ocalić znalazło nowe miejsce jakim stał się kościół w Zagórzu, natomiast pozostawiony zniszczony przez pożar klasztor zaczął popadać w ruinę. Splądrowano znajdujące się tam krypty.

DSC_0629DSC_0641
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
W połowie XIXw Zagórz trafił do Wincentego i Magdaleny Rylskich, po nich od 1905r byli Łobaczewscy. W 1935r kolejny- baron Adam Gubrynowicz przekazał wzgórze ze znajdującymi się tam ruinami na własność seminarium duchownego z Przemyśla i otrzymano zgodę na jego odbudowę. Niestety wkrótce wybuchła wojna i prac nie udało się rozpocząć.

DSC_0619DSC_0621DSC_0626

W 1957r kuria biskupia w Przemyślu oddała klasztor jego pierwotnym właścicielom- Zakonowi Karmelitów Bosych. Zamurowano wejście do podziemi, a w niedługim czasie ruina znalazła się w spisie rejestru zabytków Sanoka.
W 2000r założenie klasztorne stało się własnością gminy Zagórz i przystąpiono do zabezpieczenia ruin, oczyszczono i uporządkowano klasztorny teren, a z czasem odbudowano dwie baszty i utworzono punkt widokowy.

DSC_0622

DSC_0644

CIEKAWOSTKA

0
W 2010r wydano powieść Jakuba Czarniaka pt. „Pan Samochodzik i klasztor w Zagórzu” związaną z czasem Konfederacji Barskiej i ukrytym w Klasztorze Karmelitów Bosych w Zagórzu skarbem.

2 (1)
 
 
 
 
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki fotopolska.eu
 
 

Galeria


One Response to Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu

  1. Karolina

    Fajny artykuł! Szczególnie ciakawe są te dawne zdjęcia ruin kiedy jeszcze wyglądało to troche inaczej niż teraz. Ogólnie to ciekawa hostoria wiąże się z tym drugim pożarem, bo z tego co przeczytałam https://rzeszowpodkarpackie.com/ruiny-klasztoru-karmelitow-bosych-w-zagorzu/ to był on wynikiem konfliktu dwóch ojców, którzy ponoć nie przepadali za sobą.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

− 2 = 8