Lubin jest miastem leżącym między Legnicą a Głogowem nad rzeką Zimnicą. Pzez wieki widniało jako: Lobyn, Lubyn, Lubin, co związane było ze słowem lubić oraz jako Bukowa, a następnie zniemczone na Lüben, które straciło swoje wcześniejsze znaczenie.
Żeby dotrzeć do najwcześniejszych informacji o tym mieście, należy cofnąć się do 936r, kiedy jako osada zostało wymienione w Kronice Geografa Bawarskiego. Początkowo drewniano- ziemny gród obronny, następnie kasztelański był modernizowany dając początek miastu. Rozwojowi sprzyjało położenie w miejscu, gdzie przecinały się szlaki kupieckie wiodące do Kijowa z Magdeburga przez Wrocław oraz nad Morze Bałtyckie z południa przez Wielkopolskę. W owym czasie leżało również w połowie drogi między głównymi grodami plemion Trzebowian i Dziadoszan.
Z następnej wzmianki, datowanej na 1155r dowiadujemy się, że Lubin był kasztelanią śląską. Prawa miejskie zyskał w 1178r, a dwa lata wcześniej otrzymał od księcia Bolesława Wysokiego prawa targowe. Został otoczony murem.
Przez wieki należał do: Klasztoru z Trzebnicy (1267), Księstwa Ścinawskiego (1273), Księstwa Legnickiego. Był też stolicą Księstwa Udzielnego czyli niezależnego i suwerennego od 1349 do 1550r. Pierwszym władającym nim był Ludwik I Brzeski, zaś ostatnim Anna Pomorska.
Lubin mógł kiedyś pochwalić się zamkiem postawionym podobno pod koniec XIIIw przez księcia żagańskiego Konrada II. Pierwszy raz wspomniano go w 1312r. Początkowo była to zbudowana z kamienia na planie prostokąta wieża mieszkalna mająca charakter obronny. Na początku XIVw uległa zniszczeniu, ale w niedługim czasie, bo w latach 1348-1353, ówczesny książę na Lubinie- Ludwik I postawił warownię.
Założenie na planie prostokąta otoczono murem, fosą wodną, a do wnętrza można było się dostać przez most zwodzony i bramę znajdująca się w budynku bramnym. Z jednej strony stała wieża kamienna, z drugiej rezydencja księcia i zabudowania gospodarcze tworząc wewnątrz dziedziniec. Przy zamku stanęła kaplica, która łączyła się z nim murem. Dzięki księciu mury miejskie i zamkowe połączono w całość. W niedługim czasie warownia wzbogaciła się o kolejny budynek mieszkalny. W 1359r książę przeniósł się jednak do warowni w Brzegu.
Spore zniszczenia w mieście przyniosły wojny husyckie trwające od 1419 do 1436r, kiedy niszczyły wszystko również pożary z 1428 i 1431r. Po nich niewielkie ożywienie gospodarcze związane było z rozwojem sukiennictwa i jego sprzedażą, jak też handlem bydłem i trzodą.
Dobrą passę przerwała wojna 30stoletnia z lat 1618- 1648, podczas której w mieście stacjonowało szwedzkie wojsko liczące prawie 19tys. żołnierzy. Miasto i zamek doznały uszczerbku najpierw z powodu pożaru z 1626r, potem podczas zarazy, która w 1630r zdziesiątkowała mieszkańców.
Reszty zniszczenia dokonały walki z 1641r kiedy zostały po nim wieża przy bramie oraz mury zewnętrzne. Nigdy go już nie odbudowano. Wieżę, którą można było zobaczyć jeszcze w XVIIIw ostatecznie rozebrano.
Inny los spotkał za to zamkową kaplicę, której odbudowy podjęto się nadając styl barokowy i powiększając o prezbiterium. Na fundamentach dawnej warowni postawiono budynki administracji. Kolejne prace przeprowadzono w XIXw i do 1909r była miejscem spotkań katolików, po czym urządzono w niej bibliotekę diecezjalną.
Z całego założenia tylko kaplica ostała się do dzisiejszych czasów, choć spalono ją podczas II wojny światowej, ale ponownie odbudowano w latach 80tych i obecnie jest miejscem związanym z kulturą i sztuką jako Galeria Zamkowa.
Dziś po dawnym zamku pozostało jedynie wspomnienie oraz nieliczne zdjęcia i ryciny udostępnione dzięki Fotopolska.eu.
CIEKAWOSTKA
Przeprowadzone w Lubinie i jego okolicy prace archeologiczne odkryły kilka cmentarzysk całopalnych datowanych na III-V okres epoki brązu i żelaza. Związane były z rozwijającą się od 1300 do 400 lat p.n.e. kulturą łużycką. W 1941r na obrzeżu miasta dokonano najstarszego odkrycia z czasu epoki kamiennej- neolitu panującego prawie 4tys.lat temu, jakim był grób szkieletowy.