Czas na kolejne miejsce znajdujące się w okolicy zamku Czocha. Niedaleko Leśnej leżą Grabiszyce– długa wieś nad wpadającą do Kwisy Grabiszówką, podzielona na: Grabiszyce Dolne, Średnie i Górne.Pierwsza wzmianka mówiąca najprawdopodobniej o dzisiejszych Grabiszycach Dolnych pochodzi z 1241r. Istnieje teoria jakoby nazwa wsi miała związek z rycerzami- rabusiami i według niepotwierdzonych informacji, we wsi rycerze von Gerlachsheim mieli swoją rodową siedzibę.
W XIVw właścicielem wsi był Jone Elvil mający najprawdopodobniej swoją siedzibę na niewielkim wzniesieniu nieopodal Grodziszcza.
CIEKAWOSTKA
Będąc w ciągłym konflikcie z włodarzami Zgorzelca, buntując się przeciwko wprowadzaniu na swoim terenie ich praw, Jone Elvil ściągnął na siebie wojsko, podczas najazdu którego zginęła jego żona. Zdarzenie to zaogniło tylko i tak napiętą sytuację, bo Jone poprzysiągł zemstę łupiąc odtąd niemiłosiernie zgorzeleckich kupców, a ponieważ sprytnie unikał pojmania czuł się bezkarny.
Szczytem zuchwalstwa było nie samo przybycie do Zgorzelca, ale jego wyjazd do miasta, podczas którego mijając bramę miał krzyknąć: „Jone Elvil tu był”. W końcu przyszła kryska na Matyska i zginął w jakimś pojedynku w 1378r. Zdążył jednak wcześniej załagodzić wieloletni zatarg.
Z końcem XIVw część wsi- obecne Grabiszyce Dolne– stała się własnością rodu von Gersdorf, po czym sprzedano ją w 1588r von Tschirnhausowi. W niedługim czasie, bo w 1608r wraz z nowym panem Zygmuntem von Schwanitz’em, nastały nie tylko dla miejscowych, ale i sąsiadów ciężkie czasy, gdyż okazał się on kolejnym rozbójnikiem. Siał postrach przez 15lat i pewnie jego czyny uchodziłyby mu bezkarnie jeszcze dłużej, gdyby nie trafił na Jakuba von Knoblocha z Grabiszyc Górnych, któremu podłożył ogień. Zygmunta ujęto w 1623r i rok później stracono podczas długotrwałej egzekucji na rynku w Budziszynie.
Następne wieki przyniosły wielu dość często zmieniających się właścicieli majątku, wśród których byli przedstawiciele rodzin: von Knobloch, von Bischofsheim, ponownie von Gersdorf, von Penzig, von Warnsdorf, von Tempski i von Üchtritz.
CIEKAWOSTKA
Najprawdopodobniej Grabiszyce- dzisiejsze wsie tworzące niegdyś jedną- należały początkowo, aż do końca wojny 30stoletniej w 1648r, do „państwa Frydland-Zawidów”. Należy wspomnieć, że w 1278r król Czech Otokar II sprzedał Zawidów Rulkowi von Bibersteinowi i od tego czasu miasto było politycznie i terytorialnie związane z miastem Frydlant tworząc tzw. „państwo Frydlant-Zawidów”. Część Grabiszyc Dolnych leżącą na prawym brzegu Grabiczówki nazwano Czeskim Kątem lub Grabiszycami Dolnymi w Kącie.
Po zakończeniu wojny 30stoletniej tylko dziedzice Czeskiego Kąta nie uniezależnili się od panów Frydtantu- hrabiów Gallas. Całkowite wyjście tego kawałka wsi spod „czeskich skrzydeł” nastąpiło dopiero w lipcu 1816r kiedy przekazano go uroczyście Pruskiej Komisji Królewskiej. Jeszcze przez wiek Czeski Kąt był osobną gminą, którą ostatecznie włączono do Grabiszyc Dolnych w 1923r.
Wracając jeszcze do czasów po zakończeniu wojny 30stoletniej, to wieś znacznie zubożała na co główny wpływ miały liczne przemarsze wojsk, ale dość szybko potrafiła podnieść się. Można powiedzieć, że głównie za sprawą rozwijającego się tkactwa chałupniczego, dzięki któremu w XVII i XVIIIw była bogatą wsią. Jeszcze w połowie XIXw można było naliczyć tam 150 pracujących tkackich krosen.
CIEKAWOSTKA
W okresie międzywojennym wieś znana była z dwóch zakładów: w jednym-niewielkim wytwarzano chusteczki do nosa, drugim zaś była fabryka Hermana Teichgrabera produkująca ręczniki frotowe. Ponadto pracowały tam 4 młyny. W XIXw dwa browary warzyły piwo, a w tamtejszej cieplarni uprawiano nawet ananasy.
Neorenesansowy pałac w Grabiszycach Dolnych stoi przy głównej drodze przecinającej wieś i jest własnością prywatną. Zbudowany został w drugiej połowie XIXw i to właściwie tyle, jeśli chodzi o jego historię. Dwukondygnacyjna budowla na planie niedużego prostokąta posiada zdobione portykiem kolumnowym wejście umieszczone w ryzalicie wykończonym szczytem. Widać, że przeprowadzono tam jakieś prace. Budowla stoi w zarastającym parku krajobrazowym i jest ogrodzona.
Archiwalne zdjęcie dodano dzięki Fotopolska.eu