Jadąc ze Świdnicy do Dzierżoniowa można zobaczyć kilka ciekawych miejsc takich jak pałace w: Boleścinie, Makowicach, Tuszynie, Nowiźnie czy Grodziszczu, gdzie w 1813r podczas kampanii anty-napoleońskiej zatrzymał się car Aleksander I. Pod koniec XIIIw była to wieś książęca, podzielona na trzy części: Grodziszcze Dolne, Górne oraz z część kapitulną czyli kościelną.
Grodziszcze zwane niegdyś Gramolinem to jedna z najstarszych wsi na Śląsku, a prace archeologiczne odkryły ślady przebywania człowieka z czasów neolitu.
Już w XIw istniała tam kasztelania, a pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1155r kiedy wymieniona została jako jedna z warowni południowej granicy Śląska. O zamku Grodez, którego kasztelanem był Jan wspomniano w 1250r. Usytuowany był na niewielkim wzniesieniu, a jego ruiny można było oglądać jeszcze w XVIIw.
CIEKAWOSTKA
Podczas kampanii przeciw Napoleonowi, na dworze w Grodziszczu Górnym od 1 do 6 czerwca 1813r znajdowała się kwatera główna cara Aleksandra I, króla Prus Fryderyka II oraz dowódców wojsk koalicyjnych Prus i Rosji. Na ścianie budynku, na pamiątkę tego wydarzenia, wmurowano tablicę inskrypcyjną, po której nie ma dziś śladu, bo zaginęła po II wojnie światowej.
Grodziszcze Górne w XVw było własnością braci von Seidlitz i w rękach tej rodziny było do pierwszych lat XVIIw, kiedy stało się na krótko własnością Melchiora von Gellhom będącego również w posiadaniu dworu w Stoszowie. Potem dość często zmieniali się właściciele majątku i ostatnim odnotowanym była w latach 1922- 1937 Edith Heinzel z domu Arnold. Dziedziczyła po poprzedniku- Paulu Arnoldzie, w którego rękach Grodziszcze Górne było w latach 1877-1921.
Pałac w Grodziszczu– dawnej Górnej jego części- stoi przy głównej drodze prowadzącej ze Świdnicy do Dzierżoniowa, od której odgradza go kamienny mur oraz park.
Ta XVIII-wieczna budowla wzniesiona dla rodziny von Dresky stanęła najprawdopodobniej w miejscu wcześniejszej budowli- dworu. Powstał wtedy również ogród przypałacowy.
Na początku XXw był przebudowany przez kolejnych właścicieli i pełnił rolę domu zarządcy majątku. Po II wojnie światowej pałac przejął Skarb Państwa i w wyniku prac remontowych zniszczono nie tylko wnętrza, ale również portal oraz elewację. Dziś znajdują się w nim mieszkania.
Grodziszcze Dolne również miało kilku właścicieli, którzy w XVIIIw byli również właścicielami niedalekiej Krzyżowej. Najbardziej znana była jednak rodzina von Dresky oraz Moltke- ostatni panowie do 1945r.
CIEKAWOSTKA
Podczas II wojny światowej w Grodziszczu mieścił się obóz pracy przymusowej dla Żydów, Romów, Czechów, Ukraińców i Włochów kierowanych tam z transportu do KL Auschwitz.
W obozie tym będącym filią obozu koncentracyjnego Gross-Rosen więźniowie zmuszani byli do katorżniczych robót na rzecz firm: Krupp, Goldschmidt, Telefunken, Polensky und Zoelner, Siling-Oberstadt. Ponadto pracowali oni w rolnictwie, przy pracach budowlanych i melioracyjnych. Pamięć zabitych upamiętnia pomnik na cmentarzu żydowskim znajdującym się obok cmentarza katolickiego.
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fototpolska.eu.