browser icon
You are using an insecure version of your web browser. Please update your browser!
Using an outdated browser makes your computer unsafe. For a safer, faster, more enjoyable user experience, please update your browser today or try a newer browser.

zamek Gryf w Proszówce

świebodzice
 
Będąc w zamku Czocha warto zobaczyć ciekawe miejsca leżące w jego niedalekiej odległości, do których zaliczyć można zamek Gryf w Proszówce odległej niecałe 10 km na południe od Gryfowa Śląskiego.
 
proszówka
 
Najstarsza informacja o miejscowości pochodzi z 1305r kiedy wspomniana była wieś „Nova Willa Wowrami” czyli Nowa Wieś założona przez Wolframa. Po II wojnie światowej zwano ją Nową Wsią.
 
2-11dsc_0053
 
Proszówka jest rozciągnięta na długości prawie 3km, a domy w większości pobudowano na zboczach bazaltowych wzgórz 330 m npm. Powstanie wsi oraz jej historia związane są ze znajdującym się tam zamkiem, po którym do dziś przetrwały ruiny.

dsc_1043 
Zamek Gryf w Proszówce umiejscowiony jest na powulkanicznym wzgórzu 462m n.p.m. i jako nieliczny wzniesiony został z czarnego bazaltu. Przez wieki przebudowywany w efekcie czego wyróżnia się: zamek górny, średni i dolny. dsc_0004Najwyżej usytuowaną i jednocześnie najstarszą jego częścią jest zamek górny. Powstał na planie pięcioboku i w jego skład weszły zabudowania mieszkalne oraz kaplica, której jedną ze ścian zdobił kiedyś gryf. W połowie XVIw dobudowano mieszkalną wieżę oraz fortyfikacje. Ponadto nadano mu renesansowy wygląd z wieloma detalami, ozdobnymi szczytami oraz dekoracją sgraffitową.
 
Na północ od niego znajdował się zamek średni mieszczący pokoje gościnne oraz zbrojownię. dsc_0035Najmłodszą częścią warowni był zamek dolny. Dobudowany w 1511r obejmował budynki gospodarcze oraz administracyjne, otoczony został murami obronnymi. Tam też znajdowała się studnia. W XVIIw został ufortyfikowany poprzez utworzenie trzech furt umiejscowionych jedna za drugą, które poprzedzał długi, wąski korytarz tworzący szyję bramną.dsc_0001 Dzięki temu był warownią niemal nie do zdobycia. By wejść na dolny zamkowy dziedziniec wchodziło się przez bramę przy domu strażników, z którym była połączona.
 
 
 
Na zamek średni również prowadziła brama umiejscowiona w murze. Drugi dziedziniec znajdował się na zamku górnym i zdobiła go dekoracja sgraffitowa. Teraz możemy jedynie wyobrazić sobie jak wyglądał zamek Gryf w czasie swojej świetności, bo niestety jest w ruinie.

dsc_1033

dsc_0020

dsc_0045

Podobno w miejscu gdzie stoi warownia znajdował się wczesnośredniowieczny gródek Bobrzan. Przypuszcza się, że na początku XIIw rycerz z rodu von Greiff postawił tam pierwszą budowlę obronną otoczoną kamiennym murem, którą następnie jego syn- Wilhelm von Greiffenstein sprzedał Bolesławowi I Wysokiemu.

dsc_0046
dsc_0021Z końcem XIIw drewniano- ziemna budowla stała się kasztelanią. W krótkim czasie na wzgórzu stanęła murowana warownia należąca najprawdopodobniej do książąt świdnickich chroniąca wraz z kilkoma innymi zamkami: Rajsko, Czocha i Świecie Okręg Kwisy.dsc_0010
 
Na początku XIIIw miała miejsce przebudowa warowni.
 
Kolejny pan zamku- Bolesław II Rogatka wydzierżawił go w połowie tegoż wieku kasztelanowi Siboto Schofowi po czym stał się on własnością brata Bolesława- Konrada I Głogowskiego, który nie tylko powiększył „Gryf” ale umocnił go. Gdy zmarł w 1273r zamek ponownie został oddany w zarząd kasztelana.

dsc_0027

Z końcem XIVw na krótki czas Proszówka trafiła do króla Czech, który sprzedał zamek z miastem rycerzowi Beneszowi Chuśnikowi. Ten oddał go w zarząd Wolfowi von Romke lecz ten miast zarządzać powierzonym majątkiem zajął się rozbojem za co spotkała go kara śmierci.

dsc_0050
 
Kolejnym dzierżawcą „Gryfa” był syn właściciela Chojnika- rycerz Gotsche Młodszy Schoff.
 
 
 

Ród ten za zasługi nazwany został z czasem Schaffgotsch a warownia należała do nich do 1798r więc warto pokrótce prześledzić losy tego rodu.

dsc_0016dsc_0049dsc_0013
 
 
 
W 1485r zamek Gryf otrzymał Urlich von Schaffgotsch i po zwycięskiej bitwie pod Legnicą pasowano go na rycerza. Po jego śmierci w 1543r warownia trafiła w ręce Johanna, dzięki któremu otrzymała nowe umocnienia. Kolejny z rodu- Christoph został panem zamku w 1589r. Mając niespełna 50 lat umarł w 1601r czyniąc spadkobiercą niepełnoletniego wówczas Johanna Ulrycha, który dopiero w 1613r wraz z pełnoletnością objął zamek.
dsc_1046dsc_0009
 
Kiedy w 1517r podczas kopania studni odkryto złoże cyny okazało się, że w okolicy znajdują się duże jej pokłady a prócz cyny również kobalt. Powstała niewielka kopalnia działająca do 1858r, a majątek właścicieli znacznie się powiększył. Zamek poddano rozbudowie oraz modernizacji czyniąc go renesansową budowlą, która zyskała nie tylko dodatkowe budynki mieszkalne, ale również nowoczesne fortyfikacje.dsc_1023 Sprawdziły się one podczas wojny trzydziestoletniej kiedy w 1639r odparto atak Szwedów. Ci jednak nie odpuścili i gdy po upływie sześciu lat ponownie zaatakowali zamek „Gryf” ten po kilku dniach obrony w końcu uległ i Szwedzi zawładnęli nim na kolejne trzy lata.

20160904_154557
 
CIEKAWOSTKA
 
Johann Urlich von Schaffgotsch będący panem stanowym Żmigrodu ożenił się w 1620r z Barbarą Agnieszką- księżniczką Legnicy. Dochowali się sześciorga dzieci, lecz Barbara zmarła w 1631r mając 38 lat. Johann podczas wojny 30stoletniej walczył po stronie cesarza. W 1634r został niesłusznie oskarżony o jego zdradę i osadzony w Twierdzy Kłodzkiej. Rodzinnym majątkiem zarządza wówczas Graf Rzeszy Jakub Wejher, a zamkiem mianowany przez niego rotmistrz Janowicz.dsc_0071
 
 
Rok później niewinny Johann został skazany na śmierć i wyrok wykonano. Tymczasem Jakub Wejher ożenił się z jego córką Anną Elżbietą, która w imieniu braci zarządzała zwróconym w części rodzinnym majątkiem.

dsc_1027
 
 
 
W 1641r syn Johanna- Christoph Leopold odzyskał warownię, a sześć lat później od cesarza otrzymał tytuł Grafa. W krótkim czasie zamek zyskał kilka nowych zabudowań. Po śmierci Christopha w 1703r panem na Gryfie został jego syn Johann Anton Gothard von Schaffgotsch. Zamek powoli podnosił się ze zniszczeń minionej wojny lecz w wyniku pożaru jaki wybuchł od uderzenia pioruna w 1721r zniszczone zostały wyżej położone zabudowania i jakby tego było mało wkrótce nastał czas kolejnej zawieruchy wojennej.
dsc_0065
 
 
CIEKAWOSTKA
 
W wyniku wojny o Śląsk w 1740r zwanej I wojną prusko- austriacką warownię zajął król Prus Fryderyk II. Jemu więc Graf Johann Anton postanowił złożyć hołd i w związku z tym udał się do Wrocławia. Jego zamiar pokrzyżowała nagła śmierć, która spotkała go czekającego akurat na audiencję. Przeżył 67 lat.
dsc_0077dsc_0052dsc_1036

Kolejne dwie wojny prusko- austriackie z lat 1744 i 1756 sprawiły, że zamek opanowali huzarzy- najpierw rosyjscy a następnie austriaccy. Prusacy w 1745r przebudowali warownię stawiając nowe umocnienia ziemne, czyniąc z Gryfa w 1778r twierdzę, gdzie żołnierze pruscy mieli swoją kwaterę.dsc_0044 Później był on na tyle zniszczony, że kolejny z rodu Graf Johann Nepomuk podjął w 1798r decyzję o jego rozbiórce. Odzyskane materiały posłużyły do budowy pałacu umiejscowionego poniżej warowni oraz pod zabudowania folwarczne.

dsc_0056
Rok później w zamkowej kaplicy odprawiono ostatnią mszę i ostatecznie w 1807r, po prawie czterech wiekach panowania, ród von Schaffgotsch opuścił zamek, który zniszczony oraz częściowo rozebrany zamienił się w ruinę.1

Podczas II wojny światowej w zamkowych ruinach stacjonowała niemiecka jednostka wojskowa.
 
 
Podobno wówczas powiększono podziemia i nic nie wiadomo o ich przeznaczeniu- są kolejną zagadką dotyczącą skarbów ukrywanych wówczas w dolnośląskich zamkach.
 
dsc_0038dsc_0067dsc_1042
 

Po wojnie ruiny zamku Gryf stały się własnością gminy Gryfów Śląski. W 1990r sprzedano je, a dekadę później ta sama gmina próbowała go odzyskać- bezskutecznie. Przez jakiś czas warownia była ogrodzona i niedostępna, bo prowadzono tam jakieś prace, co faktycznie widziałam kilka lat temu.  
dsc_0031dsc_0072

Obecnie prywatny właściciel przekazał zamek Gryf w dzierżawę fundacji i jest on udostępniony do zwiedzania.
dsc_0011
dsc_0012

dsc_0061
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu

Galeria


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

− 1 = 7