browser icon
You are using an insecure version of your web browser. Please update your browser!
Using an outdated browser makes your computer unsafe. For a safer, faster, more enjoyable user experience, please update your browser today or try a newer browser.

pałac w Janowicach Wielkich


 
W niewielkiej odległości na wschód od Jeleniej Góry, zaraz za Wojanowem, Bobrowem i Trzcińskiem, leżą Janowice Wielkie.

 
 
 
 
 
 
 
 
Już w VIw na tamtych stronach pojawiło się słowiańskie plemię Bobrzan. Z czasem ziemia, na której osiedli przeszła we władanie Moraw, Czech, a następnie Polan z władcą Mieszkiem I. Podobno już wówczas Janowice były niewielką osadą pośrodku lasu, gdzie na początku XIIIw zaczęli napływać niemieccy osadnicy.
 

Najstarsza nazwa wsi- Janouici pochodzi z 1217r, a pierwszy raz wspomniano ją w dokumentach w 1367r pod nazwą Janewicz. W XIVw była w granicach Księstw: Śląskiego, Wrocławskiego, Legnickiego, Jaworskiego i Świdnicko-Jaworskiego.
 

 
 
W Janowicach Wielkich na uwagę zasługują ruiny zamku Bolczów oraz pałac nad Bobrem.

Odnośnie właścicieli, to pierwszego znanego wymieniono w latach 70tych XIVw- Clericusa Bolcze będącego podobno fundatorem zamku Bolczów. Jako Janowice Wielkie, po przetłumaczeniu oczywiście, odnotowano je w 1400r oczywiście jako Groszin Janewicz i wówczas wieś znalazła się pod czeskim panowaniem.

Wojny husyckie trwające od 1419 do 1436r, których przyczyną stało się spalenie Jana Husa- czeskiego reformatora, doprowadziły do tego, że mieszkańcy Janowic zmuszeni zostali do ukrywania się w okolicznych lasach. Wówczas Husyci nie tylko spalili wieś i okoliczne miejscowości, ale również zajęli zamek Bolczów. Dopiero kiedy zostali pokonani przez mieszczan z Wrocławia i Świdnicy życie zaczęło powoli wracać do normalności i podjęto się odbudowy zniszczonych miast, wsi oraz zamku, który czekał wiek, by wrócić do dawnego stanu.
 

Dopiero z końcem XV i na początku XVIw nastąpił znaczący rozwój wsi istniejącej pod nazwami: Janewitz i Janowitz. W latach 20tych XVIw majątek trafił do Habsburgów i stan ten utrzymał się przez ponad dwa wieki. Dobra Janowickie trafiły najpierw do rodu von Burghaus (początek XVIw), od którego kupił je w 1534r Hans Schaffgotsch- pan na Chojniku. Następnie odnotowano: Hansa i Franza Hellmann’ów (1562) i ponownie ród Schaffgotsch (początek XVIIw do 1669r), którego czas zbiegł się z wojną 30stoletnią (1618-1648). Ludność ponownie znalazła schronienie w lasach. Na koniec nie tylko wieś z dworem, ale i zamek Bolczów spaliło w 1642r wojsko szwedzkie. Na odbudowę ze zniszczeń doczekano się dopiero z końcem XVIIw.

Kolejnymi właścicielami Janowic były rody: Promnitz’ów (1669-1765) i Stolberg-Wernigerode (od 1800r). Im zawdzięcza się nie tylko prace nad utworzeniem na zamku Bolczów schroniska ale także powstanie linii kolejowej. W Janowicach działała: papiernia, młyny, tartak. Połączenie kolejowe z Jelenią Górą przyczyniło się do rozwoju turystyki i dla gości urządzano pensjonaty oraz gościńce. Zaczęło nawet działać sanatorium- kurort, którego budynki dziś służą jako mieszkania.

Kolejnym ciosem hamującym rozwój okazała się I wojna światowa, a kryzys jaki po niej nastąpił tylko pogorszył i tak nieciekawą sytuację ludności. Kiedy do władzy doszedł w 1933r Adolf Hitler sytuacja gospodarcza uległa polepszeniu. Wówczas też zmieniono nazwę miejscowości na Jannowitz.
 

Daniel Schaffgotsch w latach 1608-1609 rozbudował XVIwieczny dworek myśliwski rycerza von Beiera. Budowla umiejscowiona została nad Bobrem. Spaloną przez Szwedów rezydencję odbudowała jego żona w drugiej połowie XVIIw.
 

Kolejne większe prace przeprowadzono w 1775r nadając pałacowi styl barokowy oraz stawiając zabudowania gospodarcze. Również kolejny właściciel -Wilhelm Stolberg w latach 1830- 1840 wzniósł swój udział wygląd pałacu.
 

Wówczas powstał również park krajobrazowy istniejący do dziś. Na początku XXw stojące przy pałacu zabudowania gospodarcze strawił pożar, jednak w niedługim czasie je odbudowano i w części utworzono schronisko młodzieżowe.

Hrabia Christian Stolberg był ostatnimi przed końcem II wojny światowej właścicielami pałacu w Janowicach Wielkich. Został zmuszony do jego opuszczenia, podobnie uczyniono to z ludnością niemiecką, którą wysiedlono sprowadzając na jej miejsce polskich wysiedleńców z Kresów i Małopolski.
 

Z pałacem wojna obeszła się łaskawie- nie poniósł żadnych szkód. Po jej zakończeniu majątek znacjonalizowano, a w pałacu utworzono biura, a następnie w 1952r urządzono w nim funkcjonujący do dziś Dom Pomocy Społecznej.
 

 
 
 
Ze względu na rodzaj prowadzonej tam działalności, pałac w Janowicach Wielkich można zobaczyć jedynie z zewnątrz.

Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu.