W niewielkiej odległości od Kietrza, w kierunku południowej granicy, leży Dzierżysław. Podobno około Xw nadano wsi nazwę Dirschel i w owym czasie teren ten zamieszkiwali Słowianie.
Wieś już w połowie XIIIw związana była z Komandorią Joannitów w Grobnikach. Wówczas swoją część wsi oddał Zakonowi, jako pokutę za przewinienia, podkomorzy ziemski z Ołomuńca- Pardus z Horki. W 1311r zakonnicy nabyli dobra należące do Johana Czestnitz’a z Głubczyc i tym sposobem stali się właścicielami całej wsi, która w ich posiadaniu była aż do XVI stulecia.
CIEKAWOSTKA:
Już w XIVw we wsi stał kościół, który poświęcono św. Bartłomiejowi i kiedy nastał czas Reformacji świątynia służyła protestantom. Wiele nieszczęść miało miejsce podczas wojny 30stoletniej (1618-1648), z końcem której pożar strawił domostwa i świątynię. Dzięki kolejnym właścicielom wsi dokonała się jej odbudowa. Z dawnego kościółka pozostała wieża i prezbiterium, zaś resztę wzniesiono od nowa, a kolejne prace wykonano po wojennych zniszczeniach przywracając budowli jej dawny blask. Ozdobą kościoła są m.in. cztery płyty nagrobne upamiętniające zmarłych właścicieli wsi.: Pawła Kolerosch’a, barona de Poppen’a, baronową Annę Larisch oraz Teresę von Adelsfels.
Po Joannitach wieś w 1557r trafiła do Macieja Rottenberg’a, po którym dziedziczyła rodzina. Od końca XVI do XVIII stulecia majątek dość często zmieniał właścicieli, wśród których odnotowano przedstawicieli rodzin: Kolerosch, Sedlnicki, Brix, Poppen i von Geissler, od której w 1795r nabył ją Filip von Thun. Ten nie nacieszył się swoją własnością za długo, bo w przeciągu zaledwie trzech lat zbył majątek na rzecz Antoniego Forni’ego odsprzedając następnie ziemię miejscowym chłopom.
Kolejnym właścicielem Dzierżysławia został baron Karol von Gruttschreiber. Z tej rodziny najbardziej w pamięci miejscowych zapisała się Teresa Dietrich von Adelsfeld, do której majątek trafił w 1809r. Wspierała ona nie tylko kościół, ale również nie szczędziła środków na biednych.
Hrabia Ferdynand von Larisch stał się panem na Dzierżysławiu w 1841r po części dzięki dziedziczeniu a po części w wyniku licytacji. Do niego należał też m.in. majątek w pod gliwickim Łubiu. Jego córka hrabianka Anna wyszła w 1841r za Teodora von Rudno- Rudzińskiego, a ich syn- Teodor junior otrzymał od dziadka dobra w Dzierżysławiu.
W tamtejszym pałacu zamieszkała Olly von Poncet. Po śmierci Teodora juniora w 1907r majątek łącznie z kopalnią gipsu trafił w spadku do jego żony Heleny. Ostatnim właścicielem posiadłości do końca II wojny światowej był jej syn- imiennik męża- Teodor.
Dzierżysław na przełomie wieków XVIII i XIX był bardzo dobrze rozwijającą się wsią z licznymi gospodarstwami i zakładami rzemieślniczymi. Prócz kościoła znajdowała się tam szkoła, sklep oraz pałac. Na początku XXw powstała Ochotnicza Straż Pożarna, a w 1908r wieś miała wodociąg i była zelektryfikowana. Dalszy rozwój pokrzyżowała II wojna światowa. Dzierżysław ucierpiał też w czasie bombardowań jakie miały miejsce w lipcu 1944r oraz marcu 1945r
Nieistniejący już pałac w Dzierżysławiu wzniesiono w XVIIIw przez córkę barona Rudolfa Poppena – Leopoldinę. W 1806r nabył go baron Karol von Gruttschreiber.
Piętrową, murowaną budowlę na planie prostokąta pokrywał czterospadowy dach ozdobionym „bawolimi oknami”.
Główne wejście usytuowano w niewielkim ryzalicie zdobionym filarami podtrzymującymi balkon i zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem, zaś okna posiadały opaski i nadokienniki. Pałac stał w otoczeniu parku.
Po zakończeniu II wojny światowej majątek znacjonalizowano, a pałac stał się obozem przejściowym dla dotychczasowych niemieckich mieszkańców. W krótkim czasie doprowadzono go jednak do takiego stanu, że z końcem lat 50tych został zburzony. Do dziś jego widok zachował się na fotografiach udostępnionych dzięki Fotopolska.eu.
CIEKAWOSTKA:
Jadąc z Kietrza do Dzierżysławia drogą 420 trafić można do rezerwatu zwanego „Górą Gipsową”. Jedyny taki na Opolszczyźnie ścisły rezerwat powstał w 1957r na zboczu góry, z której między 1812 a 1972r wydobywano gips.
Dom “Willa w lesie”
Ponadto atrakcją wsi jest „Park Pięciu Bram”, który powstał w miejscu dawnego pałacu dzięki pracy mieszkańców Dzierżysławia.
Całe założenie nawiązuje kształtem do konturu pałacu, do którego można dostać się przez jedną z pięciu bram.