pałac w Wykrotach

 
Mniej więcej w połowie drogi z Bolesławca do Zgorzelca leżą Wykroty. Wieś założono podobno już przed 1000r i zaliczana jest do najstarszych w okolicy Nowogrodźca.
 

 
 
Pierwsza wzmianka w dokumentach o niej pochodzi z 1369r kiedy wspomniano tamtejszego proboszcza. Warto nadmienić, że w drugiej połowie XIIIw Wykroty posiadały świątynię, przy której w późniejszych czasach działała szkoła.
 
Wśród nazw wsi najwcześniejsza to Walda. Późniejsza- Waldau nawiązywała do słowa las, rosnącego wokół boru i pod taką utrzymała się do końca II wojny światowej. Z kolei polska nazwa Wykroty zastąpiła Waldów- nadaną w 1945r.
 

 
 
 
 
Już w średniowieczu, a konkretnie w XIVw, wspomniano słowiańską osadę Waldau należąca do rycerskiego rodu von Penzig. Wówczas cesarz Karol IV podarował ją, najpewniej za wniesione zasługi, Lutherowi von Penzig’owi. Później wymieniono von Rechenberg’ów, a w 1470r von Haugwitz’ów.
 

Następnie podzielonym majątkiem w Wykrotach zarządzało miasto Lubań, które kupiło je od braci von Haugwitz i utraciło w 1547r na rzecz Cesarza. Ten spieniężył Waldau rodowi von Gersdorf, który nie nacieszył się dobrami długo, bo już w 1569r wieś należała do Görlitz – Zgorzelca. Niebawem tamtejsza Rada Miasta odsprzedała swoją własność Lubaniowi. Nim minął XVIw Wykroty trafiły do Franza von Schönaich’a, a 1627r ponownie były we władaniu von Gersdorf.’ów.
 
 
Później aż do wybuchu II wojny światowej naliczono 18 dość często zmieniających się właścicieli wsi, z których ostatnim był Alfred Porak.
 
Nieistniejący dziś pałac w Wykrotach ufundował w 1739r Karl Siegfried von Gersdorf. Budowla stanęła w parku, w którego granicach leżał folwark założony na planie czworokąta. Prócz zabudowań gospodarskich: stajni i stodół oraz powozowni działała tam gorzelnia. Ponadto swój budynek miał też zarządzający dobrami. Podobno kiedy pałac, przy takiej ilości zmieniających się właścicieli, zaczął popadać w ruinę, budynek zarządcy przebudowano i w nim ostatni właściciele Wykrot mieli swoją siedzibę.
 

Do folwarku przylegał otoczony murem warzywniak nieopodal którego znajdował się staw hodowlany. W XIX stuleciu w parku powstała też romantyczna część z alejkami ozdobionymi rzadkimi krzewami i drzewami oraz strumieniami- wszystko zgodnie z ówczesną modą. Ponadto w drugiej połowie tegoż stulecia wzniesiono ośmioboczną basztę będącą wieżę widokową.
 

CIEKAWOSTKA
 
W centrum pałacowego parku natrafić można się niewielki wzgórek, wokół którego widoczne jest zagłębienie. Podobno w średniowieczu tam właśnie znajdowało się grodzisko, które chroniła nieduża fosa i jej pozostałością jest właśnie wspomniane zagłębienie.
 

 
Nie wiadomo nic więcej o historii wsi i pałacu w Wykrotach, który już przed wojną był w złym stanie. Po zakończeniu II wojny światowej jak wszystkie majątki tak i ten w Wykrotach znacjonalizowano. Spory folwark trafił zapewne w ręce PGRu. Jak wyglądała ta ciekawa rezydencja możemy zobaczyć na zdjęciach udostępnionych przez Fotopolska.eu.
 
 
 
Do dziś po dawnym założeniu pałacowo- parkowym pozostał park, resztki murów pałacu przy ziemi oraz część muru otaczającego niegdyś ogród warzywny, jak też wspomniana będąca w ruinie wieża widokowa.
 

CIEKAWOSTKA
 
W XVIIIw zatrzymał się w Wykrotach książę oraz marszałek wielki litewski Karol Paweł Sanguszko. Wspomniał wówczas znajdującą się w ówczesnym Waldau pocztę.
 

Z kolei na początku kolejnego wieku Stanisław Staszic jadąc z Bolesławca do Zgorzelca zatrzymał się we wsi, by zjeść obiad.
 
 
W owym czasie gościom służyły zajazd Gustava Gräna
oraz gospoda- Gasthaus zur Erholung.