pałac w Staniszowie Górnym

Pałac w Staniszowie Górnym przyciąga położeniem, luksusem i widokiem jaki ukazuje się naszym oczom, gdy siądziemy na tarasie. W dali, między drzewami widać Śnieżkę i zarysy obserwatorium. Został uznany za Pomnik Historii Prezydenta RP pod nazwą „Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej”.

W niewielkiej odległości, na południe od Jeleniej Góry leży Staniszów– miejscowość pierwszy raz wspomniana w dokumentach w 1305r jako Stansdorf. Wśród późniejszych nazw odnotowano: Stonsdorf (od 1395 aż do 1945r), Łącznikowo po II wojnie światowej oraz obecną od 1948r.

Odnośnie pierwszej powojennej nazwy miejscowości, to podobno ma ona związek z nazwą Pułku Łączności, który zabezpieczał wówczas wieś.

W tej dość rozciągniętej mieścinie trafiłam na kilka ciekawych perełek: Pałac Górny, Pałac Dolny zwany Pałacem na Wodzie, dwór w dawnym Staniszowie Średnim oraz sztuczne ruiny zamku Henryka. Zadbany i popularny wśród turystów Staniszów był uważany do II wojny światowej za najpiękniejszą wieś Kotliny Jeleniogórskiej.

Najwcześniej wspomnianym jej właścicielem był Heinrich Runge, który sprzedał ją w 1367r Heinrichowi Stange. Wkrótce została podzielona na trzy majątki i tym sposobem powstał: Staniszów Górny, Dolny oraz Średni. Odnośnie właścicieli poszczególnych części, to przypuszcza się, że do XVIIw były one w rękach rodziny von Stange und Stonsdorf.

W 1620r Staniszów Dolny i Średni trafił do Heinricha von Reibnitz’a, którego spadkobierca spieniężył majątek Średni pochodzącemu z Pilchowic Abrahamowi von Debschütz’owi. Z kolei ten z dolnej części kupił w 1707r Bernhard von Mohrenthal z Pieszyc. Majątek w Staniszowie Górnym należał do rodu von Kottwitz.

W 1718r Johann Leopold von Reibnitz nabył dobra w Staniszowie Górnym, a w niedługim czasie- w 1736r odkupił od rodziny von Debschütz posiadłość w Staniszowie Średnim.

Końcem końców wszystkie trzy majątki znalazły się w rękach tej rodziny, ale nie na długo, bo już 1760r kupił je Bernhard von Schmettau. Jego córka Friederike wychodząc w 1784r za księcia Heinricha XXXVIII von Reuss’a wniosła Staniszów w wianie. Tym oto sposobem był on w posiadaniu tej rodziny do czasów II wojny światowej.

Dla księcia Heinricha XXXVIII von Reuss w latach 1784-1787 postawiono pałac w majątku Górnym, bądź też przebudowano wcześniejszy barokowy pałacyk, bo i do takiej informacji dotarłam. Podobno pierwszą budowlą w tej części wsi był obronny dwór datowany na XVIw.

Przy rezydencji założono w 1790r spory, bo prawie 200-hektarowy park ze stawami. Podczas spacerów można było odwiedzić sztuczne ruiny zamku, pustelnię, wieżę widokową Bismarcka, sztuczną grotę oraz oranżerię.

Nad projektem czuwał architekt Józef Lenn. Kolejne prace wykonano w 1887r i wówczas zyskał on parterową przybudówkę.

Pałac w Staniszowie Górnym składa się z dwóch skrzydeł posiadających dwie kondygnacje tworzące plan litery C.
Do głównego wejścia prowadzą schodki, a zdobi je kartusz herbowy rodziny von Reuss.

Od strony ogrodu znajduje się fontanna, a odpocząć można na ławeczkach.

Z tej strony pałacu można w oddali zobaczyć nawet Śnieżkę. W sąsiedztwie pałacu znalazły się również zabudowania gospodarcze oraz oficyna będąca niegdyś „Domem Kawalera”.

CIEKAWOSTKA

W 1816r w tamte strony wybrała się księżna Izabela Czartoryska- żona księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Odwiedziła nie tylko dobra w Staniszowie, ale również te w Bukowcu. Podobno porównywała tamtejsze założenia pałacowo- parkowe z tymi, które sama urządziła.

Po II wojnie światowej majątek znacjonalizowano, a w pałacu i pobliskich zabudowaniach do lat 90tych XXw działało m.in. prewentorium gruźlicze dla dzieci, pogotowie opiekuńcze, Rolniczy Zakład Doświadczalny oraz straż pożarna.

Potem pałac został opuszczony i bez gospodarza zaczął podupadać. Zapewne podzieliłby losy wielu zniszczonych dolnośląskich budowli, gdyby nie znalazł się prywatny inwestor, który w 2001r rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnego blasku.

Dziś mieści się w nim hotel i restauracja, a w dawnych zabudowaniach folwarcznych działa SPA. W pałacu odbywa się również festiwal „Muzykalia Staniszowskie” i tam też można odwiedzić mini galerię.

Pałac w Staniszowie z lotu ptaka:
http://www.polskazdrona.pl/palac-staniszow-59.html

Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu, a akwarelę pałacu wykonał Andrzej Woźniak.