„W Tyńcu, w gospodzie pod Lutym Turem należącej do opactwa, siedziało kilku ludzi słuchając opowiadań bywalca [..], patrzyli ze zdumieniem na wspaniałe opactwo, na zębate mury, biegnące wzdłuż skał nad urwiskiem, na gmachy stojące to na zboczach góry, to wewnątrz blanków spiętrzone i wyniosłe i jaśniejące złotem od wschodzącego słońca…”.
Nie gdzie indziej, ale właśnie w Tyńcu- w gospodzie pod „Lutym Turem”, u podnóża klasztoru rozpoczyna się powieść „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza.
Tyniec leżący 12km od Krakowa był niegdyś samodzielną wsią, którą w 1973r włączono do dawnej stolicy Polski.
Osada znajdowała się przy szlaku handlowym wiodącym z Krakowa do Czech i na Morawy przez Oświęcim.
Nazwa Tyniec pochodzi od celtyckiego słowa „tyn” oznaczającego mur lub ogrodzenie, co pozwala przypuszczać, że znajdowały się tam jakieś obwarowania.
Pierwsze z czym kojarzy się Tyniec, to tamtejsze Opactwo Benedyktynów usytuowane na Górze Klasztornej istniejące od 1044r, a ufundowane podobno przez Kazimierza I Odnowiciela.
CIEKAWOSTKA
Zakon Benedyktynów jest najstarszym katolickim zakonem mnisim zachodniej Europy. Założył go w 528r na Monte Cassino Benedykt z Nursji.
Mottem zakonu jest „Ora et labora”- Módl się i pracuj. Benedyktyni byli pierwszymi zakonnikami, którzy osiedlili się na polskiej ziemi- przybyli bowiem w 1006r.
Słyną z uprawy ziół leczniczych, a według starych, klasztornych receptur powstało wiele produktów.
Ponadto zajmują się posługą rekolekcyjną i duszpasterską oraz pracą naukową. Benedyktynom z Tyńca zawdzięcza się prace nad przetłumaczeniem Biblii nazwanej Biblią Tysiąclecia. Założyciel zakonu uznany został świętym i jest patronem Europy. 
Klasztor Benedyktynów w Tyńcu powstał w miejscu wcześniejszej warownej budowli. Pierwsze budowle były drewniane, ale już w drugiej połowie XIw stanęła kamienna bazylika romańska oraz zabudowania klasztorne z arkadowym wirydarzem.
Dwa wieki później klasztor otoczono kamiennym murem obronnym z basztami.
Nie ochroniło go to jednak przed zniszczeniem w 1259r, kiedy tamtejsze ziemie najechali Mongołowie. W drugiej połowie XIIIw Opactwo odbudowano, ufortyfikowano, a ponadto wzmocniono załogą wojskową, gdyż stało się strażnicą graniczną.
Na jego terenie stanął również zamek warowny, którego jedna z wież znajdowała się nad skarpą.
Wszystko otoczono murem obronnym, który od strony Wisły posiadał blanki oraz strzelnice, a wzdłuż niego biegł chodnik dla straży.
By dostać się na teren Opactwa trzeba było przejść przez dwie bramy z potężnymi dębowymi wrotami wyposażonymi w opuszczaną bronę.
Tak wzmocnione nie odstraszało jednak najeźdźców w próbach jego zdobycia, co pokazuje jak ważnym strategicznie było miejscem. Po raz kolejny zostało zniszczone w 1306r podczas walk o tron polski. Opactwo popierające Łokietka zdobył i spalił szwagier biskupa krakowskiego Muskaty, który był zwolennikiem króla Czech.
Kiedy w 1457r Tyniec wraz z Księstwem Zatorskim i Oświęcimskim włączono do Polski przestał pełnić funkcję strażnicy granicznej. Ostatni remont zabudowań miał miejsce za panowania króla Zygmunta Starego, zamek stał się własnością zakonu i przeznaczono go na siedzibę opata. Pozostawiono jednak załogę wojskową, która nie poradziła sobie w czasie Potopu Szwedzkiego kiedy klasztor zdobyto, ograbiono i zniszczono.
W XVIII w klasztor w Tyńcu pełnił rolę ochrony Krakowa- otoczono go nowocześniejszymi umocnieniami z dwiema półkolistymi basztami: w murze usytuowano strzelnice, a dookoła wał ziemny zabezpieczono ostrokołem. Stał się twierdzą. Załoga tyniecka odpierała wojska rosyjskie w czasie Konfederacji Barskiej, bo w latach 1771- 1772 w Opactwie zakwaterowali się konfederaci. W czasie prób zdobycia twierdzy ostrzał zniszczył większą część budowli.
Ostatecznie po trwających kilka miesięcy walkach, konfederaci skapitulowali przed wojskami austriackimi.
CIEKAWOSTKA
Konfederacja Barska nie była niczym innym jak powstaniem szlachty przeciwko Rosji, która narzuciła Rzeczypospolitej swojego kandydata do tronu- Stanisława Poniatowskiego. Ten zostając królem wprowadził zmiany ustrojowe pod dyktando Rosji. 29 lutego 1768r w Barze na Podolu zawiązano konfederację przeciwko cesarzowej Rosji Katarzynie II i królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Hasłem konfederatów było: Wiara i wolność. Niecały miesiąc później Senat uchwalił wezwanie wojsk rosyjskich, by te stłumiły walki, które objęły prawie cały kraj.
W przeciągu czterech lat trwania powstania stoczono prawie 500 potyczek. Po stronie konfederatów walczyło około 100 tysięcy ludzi i mimo to powstanie zostało stłumione w 1772r, ale nim upadło, w Petersburgu w połowie 1771r podjęto decyzję o rozbiorze Polski. Podczas walk zginęło 60 tysięcy powstańców, na Sybir zesłano ponad 14 tysięcy, natomiast resztę wcielono do armii rosyjskiej. Niektórzy historycy są zdania, że Konfederacja Barska była pierwszym polskim powstaniem narodowym.
W 1806r zaborcy austriaccy usunęli z Tyńca polskich mnichów umieszczając tam Benedyktynów sprowadzonych z Wiblingen, którzy przebywali tam trzy lata. Ostatecznie w 1816r Opactwo zostało zlikwidowane i w niecałą dekadę później przekazano je na kilka lat Jezuitom z Rosji. W 1831r podczas burzy, od uderzenia pioruna wybuchł pożar trawiąc większość zabudowań. Austriacy naprawili dach kościoła i mógł on pełnić swoją funkcję. Ponadto dobra tynieckie posiadały na terenie opactwa swoją administrację, której siedziba mieściła się w Opatówce.
W 1902r kardynał Jan Puzyna odzyskał Tyniec, rozpoczął prace remontowe kościoła, a w klasztorze urządzono dom wakacyjny dla kleryków. Dopiero na krótko przed wybuchem II wojny światowej Benedyktyni ponownie zawitali do Tyńca i rozpoczęła się odbudowa klasztoru zakończona dopiero w XXIw. Po dawnym zamku pozostały jedynie mury znajdujące się w budynku Opatówki. Podobnie rzecz ma się z kościołem, pod budowę którego wykorzystano fundamenty dawnej bazyliki romańskiej. Jego przebudowę z gotyckiego na barokowy rozpoczęto około 1618r.
CIEKAWOSTKA
W filmie „Ogniem i mieczem” reżyserowanym przez Jerzego Hoffmana wykorzystane zostało ujęcie tynieckiego opactwa będącego widokiem zdobytego ukraińskiego miasta Bar.
Opactwo Benedyktynów w Tyńcu to zakon objęty klauzurą- do zamkniętej części klasztoru nie mogą tak sobie wejść osoby z zewnątrz. Poza tym jest część, którą można zwiedzić, gdzie można napić się kawy czy herbaty oraz kupić benedyktyńskie produkty.
Ponadto na terenie opactwa znajduje się muzeum z ekspozycją stałą i czasową.
Dodatkowo nad brzegiem Wisły, za Opactwem, znajduje się przystanek tramwaju wodnego kursującego do centrum Krakowa.
Opactwo w Tyńcu z lotu ptaka:
http://www.polskazdrona.pl/opactwo-benedyktynow-w-tyncu-149.html
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu
Z Opactwa rozpościerają się piękne widoczki, a w oddali widać Klasztor Kamedułów w podkrakowskich Bielanach.
