browser icon
You are using an insecure version of your web browser. Please update your browser!
Using an outdated browser makes your computer unsafe. For a safer, faster, more enjoyable user experience, please update your browser today or try a newer browser.

pałac w Birczy

mapa_polski — kopia
Mniej więcej w połowie drogi między Sanokiem a Przemyślem leży wieś Bircza posiadająca do 1934r prawa miejskie. Najwcześniejsza informacja o osadzie pochodzi z 1188r, a o mieście z 1569r, z kolei informacja z 1418r mówi o właścicielach noszących imiona Łukasz i Iwanko. Najprawdopodobniej w tamtym czasie powstała również nazwa Bircza poddawana z czasem przeobrażeniom jako Byrcza, Byercza czy Biercza i na jej pochodzenie istnieje kilka teorii. Może wywodzić się od słów bierać, birać oznaczających chwytać, zabierać albo też od Birka będącego zdrobnieniem Imienia Biernat. Nazwę wiąże się również z węgierskim słowem birka oznaczającym owcę i pochodzi najprawdopodobniej z czasów, kiedy osada leżała na szlaku handlowym prowadzącym z Polski na Węgry.
 
Bez tytułu

W 1447r Birczę kupił Jerzy Matiaszowicz, którego spadkobiercy przyjęli nazwisko od jej nazwy zwąc się odtąd Bireckimi. Wtedy wieś lokowano na nowym prawie- niemieckim i zyskała sołtysa.

DSC_0465
 
 
 
Na początku XVIw miasteczko zniszczył najazd Tatarów, z którego jeszcze nie zdążyło się podnieść, gdy spotkało je kolejne nieszczęście- pożar z 1526r niszczący większość zabudowań. Jednak i wtedy nie tylko podniosło się, ale i rozkwitło. Dzięki handlowi, głównie płótnem i końmi, Bircza stała się głównym jego ośrodkiem liczącym się nie tylko w kraju, ale i za granicą.
 
DSC_0464
 
 
 
 
 
Poza tym w 1647r miasto uzyskało przywilej składowania wina z Węgier oraz organizowanie jarmarków trzy razy w roku: 2 stycznia, 29 czerwca oraz 4 października, a środa stała się dniem targowym. Ludziom żyło się lepiej i do miasta zaczęli napływać nie tylko Polacy, ale również Żydzi i Rusini. W 1584r zaczęto budować szkołę oraz szpital.

DSC_0463
Bircza przeżywała dobre czasy do początków XVIIIw kiedy plany kolejnych jej właścicieli Błońskich sprawiły, że miasto przestało się rozwijać. W 1706r mieszkańców zdziesiątkowała epidemia, a kolejny pożar z połowy wieku ponownie zniszczył część miasta. Doszło nawet do tego, że wskutek braku środków rozebrano w 1797r szpital. Na przełomie XVIII i XIXw miejscowość stała się własnością Humnickich, a w 1841r Kowalskich i w posiadaniu tej rodziny była do 1936r kiedy zmarł ostatni z linii rodu- Stanisław.
 
DSC_0468 Sytuacja miasta poprawiła się dopiero z nastaniem Wiosny Ludów 1848-49r kiedy chłopi zostali uwłaszczeni: otrzymali na własność użytkowaną dotąd ziemię i zniesiono pańszczyznę oraz wszelkie daniny na rzecz dotychczasowego pana feudalnego. W czasie rozbiorów Bircza znalazła się w zaborze austriackim i w połowie XIXw stała się miastem powiatowym z sądem oraz urzędem podatkowym, a liczba mieszkańców ponownie zaczęła się powiększać.

DSC_0471
 
 
Na zamkowym wzgórzu oddzielonym niegdyś od miasta wąwozem z płynącym potokiem stoi dziś pałac– wynik przebudowy wcześniejszego zamku wspomnianego w połowie XVIIIw. Przypuszcza się , że w miejscu tym wcześniej stała jakaś budowla obronna kontrolująca biegnący tamtędy tzw. trakt węgierski. Najprawdopodobniej Bireccy- właściciele miasta na przełomie XVI i XVIIw zbudowali tam dwór obronny. Kolejna budowla- drewniany zamek, posiadający murowane piwnice kryty był gontem i należał do Błońskich.
 
DSC_0469
 
 
 
 
Kiedy majątek stał się własnością Humnickich zamek przebudowano: wykorzystując piwnice zastanej warowni początkiem XIXw postawiono murowany pałacyk na planie prostokąta, a przy nim zabudowania gospodarcze. Gruntownej przebudowy podjęli się kolejni jego właściciele- Kowalscy: w wyniku rozpoczętych w latach 60tych XIXw prac zlikwidowano zabudowania gospodarcze, a powyżej pałacu stanęły nowe budynki folwarczne. Budowla zyskała dwie baszty oraz utworzono park z aleją i schodami wiodącymi do nowej rezydencji.
 
DSC_0467

Widokowki_z_Birczy_591446_Fotopolska-Eu
 
 
 
 
 
 
 
Pod koniec II wojny światowej- podczas walk polsko- ukraińskich pałac w dużej części został spalony i później rozebrany.
DSC_0472
To,co zostało upaństwowiono i w latach 50tych częściowo odbudowany stał się siedzibą szkoły. Była to budowla w części parterowa, a w części piętrowa, przed którą stała fontanna.
DSC_0466Kolejne prace przeprowadzono dekadę i dwie później i pałac stał się internatem dla uczniów szkoły. W wyniku prac pałac pozbawiono jego dawnych cech.
 
 
 
 
Obecnie prowadzone są prace renowacyjne a dzięki pozyskanym funduszom odremontowano piwnice, a archiwalne zdjęcie dodano dzięki Fotopolska.eu .


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

16 + = 25