Przed wiekami u podnóża gór leżała Mokra, a że niedaleko znajdowały się trzy urokliwe jeziora więc pewnie z nadmiaru wody miejscowość tak nazwano. Właśnie tam zadomowił się smok nazwany przez miejscowych Kickiem, a że był niespotykanie życzliwym i towarzyskim stworzeniem więc i miejscowa ludność miała do niego takie samo podejście. Pewnego dnia pospraszał znajome smoki z różnych stron i urządził wielką imprezę, po której goście wypili wodę z jeziora. Niezadowolona ludność postanowiła ostrzec smoka, a ten smutny schował się w swej pieczarze.
Przez wiek był spokój, ale znów stęskniony smoczego towarzystwa ponownie urządził imprezę i nazajutrz smoki wypiły wodę lecz tym razem z drugiego jeziora. Źli mieszkańcy wyruszyli ponownie do niego i uprzedzili, że jeśli historia powtórzy się przegonią go gdzie pieprz rośnie. Skruszony ponownie schował się w pieczarze, ale po kolejnych stu latach odbyła się kolejna impreza. Gdy smoki wypiły wodę z trzeciego jeziora miejscowi przegonili smoka a miejscowość utraciwszy jeziora nazwano Suchą. Przyzwyczajenie do Kicka było tak wielkie, że aby całkiem pamięć o nim nie zaginęła dodali, że jest to Sucha bez Kicka. Mimo to z czasem zapomnieli o smoku, ale nazwa Sucha Beskidzka została.
Tak o pochodzeniu nazwy miejscowości w Beskidach- Suchej Beskidzkiej (do 1965r zwanej Suchą)- leżącej między Wadowicami a Rabką Zdrój mówi legenda.
Wiadomo, że w 1405r książę oświęcimski Jan II zezwolił niejakiemu Strzale na stworzenie w tamtym miejscu osady Sucha i niewiele można znaleźć w dokumentach o najwcześniejszych jej dziejach.
Strzałowie byli właścicielami Suchej przez kilkadziesiąt lat i w drugiej połowie XVw przeszła ona na własność Słupskich.
CIEKAWOSTKA
Stanisław Suski w 1554r sprzedał Suchą krakowskiemu złotnikowi Gaspare Castiglionemu pochodzącemu z Florencji, który ożenił się z Jadwigą Słupską- córką właściciela dóbr Stanisława Słupskiego.
Uzyskawszy tytuł szlachecki przybrał polskie nazwisko wywodzące się od nazwy swojej nowej posiadłości i odtąd zwał się Kasper Suski.
Kasper Suski w latach 1554- 1580 wzniósł drewniano- kamienny dwór najprawdopodobniej w miejscu, gdzie wcześniej stał drewniany dworek poprzedniego właściciela. Kolejnym panem tamtejszych był Krzysztof-Komorowski i po podziale majątku w 1608r Sucha trafiła do jego syna Piotra. Przebudował on dwór, który zastał i w latach 1608- 1614 stanęła tam okazała rezydencja magnacka na wzór zamku królewskiego w Krakowie. Powstała budowla na planie litery L posiadała krużganki od strony dziedzińca oraz wieżę zegarową, w której na pierwszym piętrze znajdowała się kaplica. Odtąd przez kilka stuleci był to główny ośrodek administracyjny, gospodarczy oraz kulturalny, a Komorowscy stali się ponadto posiadaczami dużego majątku ziemskiego na Żywiecczyźnie.
CIEKAWOSTKA
Piotr Komorowski ufundował w wieży zamkowej kaplicę.
Prace kamieniarskie w niej wykonywał najprawdopodobniej Flamand Paweł Baudarth. Ponadto w podziękowaniu za cudowne uzdrowienie go z choroby oczów ufundował parafię przeznaczając duże pieniądze na budowę kościoła, klasztoru oraz siedmiu kaplic.
Nie pozostawił potomka i cały majątek trafił do jego bratanka. Ten nacieszył się spadkiem zaledwie kilka lat, a gdy i on zmarł dziedziczką została maleńka wówczas córka Konstancja Krystyna, która w 1665r wyszła za hrabiego Jana Wielkopolskiego. W rękach tego rodu suski majątek był prawie dwa wieki.
Nie tylko mężczyźni byli właścicielami tamtejszych dóbr, bo w 1693r panią na włościach została księżniczka Anna Konstancja Wielkopolska, za której rządów osada rolnicza stała się targową: Sucha otrzymała przywilej organizowania jarmarków czyniąc miejscowość liczącym się ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym na Podbeskidziu. Do 1726r kiedy rządziła tamtejszymi dobrami przeprowadziła reformę administracyjną. Ponadto jej zawdzięcza zamek kolejną przebudowę: wzniesione zostały dwie dodatkowe wieże, a wnętrza zyskały barokowe dekoracje.
CIEKAWOSTKA
Zamek w Suchej Beskidzkiej posiada również swoją Białą Damę, którą jest właśnie Anna Konstancja z Lubomirskich Wielkopolska– przechadza się często o północy korytarzami swej dawnej rezydencji. Była to niezwykle surowa i bezwzględna władczyni, która dla zbójów nie miała litości i skazywała ich na śmierć.
Często przebrana w męski strój wybierała się na czele hajduków przeciwko nim do pobliskich lasów, gdyż tam mieli kryjówki. Poddani również nie mieli z nią lekko, bo nie przymykała oka na ich przewinienia i łamanie prawa, a w wieży zegarowej sama sprawowała sądy.
W 1851r, w ciężkim dla Suchej okresie, tamtejszy majątek kupili Braniccy herbu Korczak. Okolice nawiedzały powodzie, epidemie, nieurodzaj, a mimo to był to i tak czas dużego ożywienia gospodarczego. Pod koniec XIXw uruchomiona została linia kolejowa dzięki czemu Sucha stała się ważnym węzłem kolejowym. Rozbudowano browar suski, zaczął działać tartak oraz powstała straż ogniowa. Na koniec Sucha w 1896r otrzymała prawa miejskie.
Zamek w Suchej Beskidzkiej poddany został kolejnej przebudowie: utracił wschodnie skrzydło z bramą wjazdową, za to park zyskał ogrodzenie w postaci kamiennego muru. Kolejny z rodu Branickich przeprowadził w latach 1882- 1887 generalny remont swojej rezydencji zatrudniając znanego i cenionego architekta- Tadeusza Stryjeńskiego. Wówczas okna zyskały stiukowe obramowania, nad wyglądem wież pracowali włoscy sztukatorzy, a stropy zyskały stalowe konstrukcje. W 1905r w zamku wybuchł pożar i wówczas odbudowę nadzorował również wspomniany wcześniej architekt.
Między 1895 a 1907r wzniesiony został nowy kościół.
Braniccy w zamku zgromadzili potężną kolekcję biblioteczno- muzealną liczącą 30 tysięcy ksiąg 18 tysięcy rycin rysunków i miniatur, co czyniło ją jedną z największych prywatnych w Polsce, która podczas II wojny światowej uległa częściowemu zniszczeniu.
CIEKAWOSTKA
Podczas prac remontowych dachu Szkoły Podstawowej w Kuźni Raciborskiej znaleziono album ze starymi zdjęciami i jak się okazało wykonane one zostały w Suchej w drugiej połowie XIXw. Ukazują one miejscowość w 1893r i był to prezent jaki otrzymała hrabianka Maria Branicka z okazji ślubu z księciem Zdzisławem Lubomirskim, który odbył się 6 września 1893r. Braniccy znani byli z pasji do fotografowania i posiadali własne laboratorium fotograficzne. Zdjęcia wykonano najprawdopodobniej w atelier zamku w Suchej.
Album zawiera 22 czarno- białe fotografie o wymiarach 22,8 x16cm i 18 września 2012r nastąpiło uroczyste jego przekazanie. Obecnie można go obejrzeć w jednej z sal muzeum zamku w Suchej Beskidzkiej, ponadto znajdują się w powstałym kalendarzu na 2016r, który otrzymałam przy okazji zwiedzania i będzie mi on przypominał zamek nie tylko w całym następnym roku.
Gdy wybuchła II wojna światowa, ostatni właściciel- Juliusz Tarnowski razem z rodziną wyemigrował z Suchej. Zamek najpierw zajęli Niemcy, a później Rosjanie. Budowla na zewnątrz nie odniosła większych zniszczeń, czego nie można powiedzieć o wnętrzach, których zawartość albo rozszabrowano albo zniszczono. Cześć, którą uratowano- głównie księgozbiory- umieszczono w różnych bibliotekach.
Po wojnie w zamku urządzono liceum oraz internat, w piwnicach utworzono magazyny, a w części pomieszczeń mieszkania. W 1974r zamek w Suchej Beskidzkiej przejęły Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu i rozpoczęły się prace zmierzające do stworzenia w zamku muzeum. Ostatecznie Gmina Sucha Beskidzka w 1996r przejęła zamek od Skarbu Państwa i robi wszystko, by przywrócić mu dawną świetność: część pomieszczeń przystosowano pod muzeum, w części znajduje się hotel i restauracja, a w części mieści się szkoła.
Nie wiadomo jaki będzie los muzeum, bo znaleźli się spadkobiercy rodziny Tarnowskich, którzy chcą odzyskać swój majątek, co pewnie im się uda, bo: „ W 2011 roku wojewoda małopolski uznał, że zamek nie podpadał pod tzw. dekret o reformie rolnej z 1944r i powinien zostać przekazany spadkobiercom rodziny Tarnowskich.
Gmina złożyła odwołanie do ministra, ale – jak się okazuje – nie nie wskórała. Potem była jeszcze skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale i tu gmina zaliczyła porażkę. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził ostatecznie, że zamek nie podpadał pod dekret o reformie rolnej i został niesłusznie zabrany przez państwo. Miał charakter rezydencjonalny i nie był funkcjonalnie związany z rolną częścią majątku ziemskiego. Zamek wraca więc do Tarnowskich”.
Pozostaje mieć nadzieję, że w zamku w Suchej Beskidzkiej pozostanie muzeum, że będzie to miejsce dostępne dla wszystkich i że nie stanie się, przykładem wielu spotkanych przeze mnie, prywatną rezydencją zamkniętą na cztery spusty przed chętnymi jej zwiedzenia.
Tego życzę również pracującym tam przewodnikom, bo w ciekawy sposób przedstawiona została historia zamku podczas oprowadzania po nim.
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu.
