pałac w Brynku

Brynek to kolejne miejsce z pięknym pałacem, do którego trafiłam po drodze do Tworoga. To wieś sołecka znajdująca się w województwie śląskim przy głównej drodze z Tarnowskich Gór do Lublińca.

Datowany jako miejscowość jest na ok. 1530r. Obecną nazwę otrzymał 12 listopada 1946r: zmieniono wtedy nazwę Brunneck, którą nosił od 1936 do 1945r.

Do końca XVIIIw należał do rodziny Verdugo. W latach dwudziestych XIXw stał się własnością Bernharda Rosenthala, po którym na początku XXw trafił do Donnersmarck’ów. Rodzina ta była ostatnim właścicielem posiadłości do 1945r. Właśnie tam znajduje się Zespół Pałacowo- Parkowy, w którym obecnie mieści się internat Technikum Leśnego.

Pałac w Brynku razem z należącym do niego parkiem i ogrodem botanicznym zbudował w 1829r. Bernard von Rosenthal z Wrocławia. To właśnie on zakupił dobra brynkowskie w 1823r od Fridricha Hetzko. Nowy właściciel przystąpił od razu do budowy rodzinnej rezydencji.

W wyniku rozbudowy z 1872r pałac zyskał dwa boczne skrzydła. Wraz ze śmiercią Hugo von Rosenthal’a wiosną 1889r, cały majątek otrzymała w spadku jego siedmioletnia córka Barbara. Wyznaczono opiekuna prawnego, który nad nią i majątkiem sprawował opiekę do momentu, aż nie stanie się pełnoletnia.

Majątkiem zaczął interesować się Friedrich Henckel von Donnersmarck do tego stopnia, że wynajął nawet architekta Karla Grossera, który nim minął XIXw wykonał dla niego makietę przebudowy pałacu w Brynku.

Projekt był jak znalazł, kiedy w 1904r hrabia kupił w końcu wymarzony pałac przystępując rok później do jego przebudowy. Główną część dotychczasowej budowli rozebrano prawie w całości i na części starych fundamentów postawiono nową, wyższą i obszerniejszą rezydencję.
Podczas trwających rok prac powiększono też boczne skrzydła dobudowując kaplicę pokrytą hełmem z latarnią, którą łączy z pałacowym skrzydłem oszklony korytarz.

Eklektyczna rezydencja, z neobarokowymi elementami robiła wrażenie i wynik tamtych prac można podziwiać dziś. Budowla na planie litery C dwukondygnacyjna z mieszkalnym poddaszem, które dziś zajmuje biblioteka, pokryta została mansardowym dachem z lukarnami. Po bokach pałacu umieszczono dwie wieże wykończone cebulastymi hełmami. Wejście do rezydencji zdobi kartusz herbowy oraz attyka z postaciami myśliwego, rolnika, rybaka i robotnika.

Od strony parku znajduje się wejście z kolumnami, do którego prowadzą kamienne schody. Przy pałacu powstał cały zespół zabudowań gospodarczych z wieżą ciśnień, na której umieszczono zegar, a która stanowi również bramę do parku oraz ujeżdżalni z budynkami pomocniczymi. Całość prac pochłonęła 3 miliony marek w złocie.

Hrabia nie nacieszył się za długo swoją rezydencją, bo zmarł wiosną 1908r. Dziedzicem Brynku został jego syn- graf Edgar Henckel von Donnersmarck czyniąc zarządcą swych dóbr Aleksandra Vlahovitisa von Dragomiresta . Po jego śmierci w 1939r wszystko trafiło do syna Karla, który niestety zginął na wojnie 26 stycznia 1940r przeżywszy ojca o zaledwie 8 miesięcy i tym sposobem majątek przypadł jego trzem córkom: Wilhelminie, Zofii i Karolinie.

Rezydencję urządzono nie tylko by była wygodna, ale również wnętrza zaaranżowano z przepychem.
Znalazłam taki opis wnętrz pałacu, który ukazał się w 1908r. w śląskiej prasie:

„Na parterze mieszczą się pomieszczenia gospodarcze, na głównym piętrze: hall, pokój pana, biblioteka, trzy salony, duża jadalnia, jadalnia rodzinna, a w skrzydłach sypialnie z obszernymi pomieszczeniami towarzyszącymi.
Z jadalni prowadzi ganek wprost do pańskiej loży w kaplicy, która posiada osobne zewnętrzne wejście. Drugie piętro korpusu środkowego zajmują pomieszczenia bankietowe (Dinnerstube), a w skrzydłach- pokoje gościnne.”

W 1921r urządzono w pałacu główną siedzibę Pierwszej Brygady Śląskiej Brytyjskich Sił, które nadzorowały plebiscyt na Górnym Śląsku.

CIEKAWOSTKA

Rodzina nie ukrywała swej niechęci do narodowego socjalizmu jaki nastał wraz z dojściem Hitlera do władzy. Po śmierci Karla Henckla von Donnersmarck’a, wdowa z córkami musiały opuścić pałac i zamieszkały w domu ogrodnika.
W ich dawnej rezydencji zaczęła działać najpierw szkoła dla członków Hitlerjugend a następnie Seminarium Nauczycielskie im. A.Hitlera. Sam Adolf Hitler wizytował szkołę, której był patronem, ale nie był gościem Donnersmarcków.
W zamkniętej kaplicy utworzono nazistowską bibliotekę. Warto wspomnieć, że w krypcie spoczywały prochy czterech potomków rodu von Donnersmarck. W latach 30tych XXw przeniesiono je do rodzinnej krypty w kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia N.M.P. w Bytomiu, gdzie dotąd spoczywają.

Odnośnie córek ostatniego własciciela Brynka, to ich imiona poprzedzało imię matki- Maria. Najmłodsza Maria Karoline wyszła 17 lipca 1944r za mąż za majora wojsk pancernych grafa Clemensa von Kagenecka.

Kiedy w styczniu 1945r do miejscowości zaczęła się zbliżać Armia Czerwona rodzina uciekła do Niemiec.

Potomkowie hrabiów von Donnersmarck powrócili do Brynka dopiero 31 lipca 1994 roku, i wówczas odbywały się uroczystości pięćdziesiątej rocznicy ślubu Marii Karoliny i Clemensa von Kagenecka. Wiadomym jest, że byli zadowoleni z tego, że pałac istnieje, że jest w tak dobrym stanie i służy młodzieży.

Co do dawnej rezydencji, to II wojna światowa obeszła się z nią łaskawie. Wiosną 1945r w pałacu powołano do życia Szkołę Leśną: najpierw gimnazjum, a później technikum. W czasach PRL-u w kaplicy znajdował się sklep i dopiero w 1991r w wyniku sekularyzacji trafiła do kościoła.

W parku za pałacem znajduje się Ogród Botaniczny.
Idąc do niego miniemy wieżę ciśnień przy której stoją zabudowania gospodarcze oraz dawna stajnia i ujeżdżalnia. To właśnie pomiędzy zabudowaniami gospodarczymi i pałacem znajduje się oficyna.
W budynku po prawej stronie wieży mieści się gimnazjum. Kto by nie chciał do takiej szkoły chodzić i mieszkać w takim internacie.

Cały kompleks pałacowo- parkowy jest świetnym miejscem do spacerów. W pałacu odbywają się nie tylko lekcje, ale organizuje się tam również spotkania, konferencje, bale karnawałowe oraz służy jako sceneria zdjęć ślubnych.

Nie miałam szczęścia, by wejść do środka, ale nic straconego bo to naprawdę fascynujące miejsce, które zamierzam jeszcze odwiedzić.

Poza tym w 2003r pałac posłużył jako scenografia do nakręcenia jednego z odcinków “Senscje XX wieku”.