Sławięcice
Podczas moich podróży w poszukiwaniu ciekawych miejsc często trafiałam na pięknie odnowione budowle, niejednokrotnie na ruiny, które niewiele miały wspólnego z dawnym pięknem, a także na miejsca, po których jedynym wspomnieniem są stare fotografie.
Do tych ostatnich zalicza się m.in. nieistniejący już pałac w Sławięcicach.
Sławięcice to obecnie część Kędzierzyna- Koźle, a niegdyś było to osobne miasto. Nazwa pochodzi od sławy-określenia dużej popularności czy rozgłosu, tłumacząc to jako miejsce sławnych ludzi. Już w 1245r odnotowano istnienie osady Slawentzitz, która w połowie XIIIw otrzymała na krótko prawa miejskie.
Dość często zmieniali się właściciele sławięcickich dóbr.
W 1246r należały one do księcia opolskiego Mieszka II, później do Księstwa kozielsko- bytomskiego.
Na początku 1289r trafiły wraz z Księstwem bytomskim pod panowanie czeskie. Ciekawostką jest, że w latach 1316- 1322 tamtejszej mennicy Mieszko bytomski zlecił bicie monety.
Z początkiem XVIw przeszły pod zwierzchnictwo Habsburgów i w 1558r cesarz Ferdynand I dał je jako zastaw Johannowi von Oppersdorff’owi, który z kolei sprzedał swoją własność w 1606r Janowi Bohuszowi von Zwole.
Od 1678-1702 majątek należał do rodziny von Henckel, od której dobra nabył pruski minister Heinrich Jakob Reichsgraf von Fleming. Dzięki niemu w Sławięcicach, Kotlarni oraz Blachowni powstały nowoczesne kuźnie oraz walcownie żelaza i mosiądzu. Kolejni właściciele to grafowie von Hoym od 1714r, po których w następnym wieku nastał czas księcia Fryderyka Hohenlohe.
Rodzina ta była ostatnim właścicielem Sławięcic przed końcem II wojny światowej, a ostatni mieszkający w rezydencji- August Hohenlohe wyjechał stamtąd z rodziną w 1943r.
CIEKAWOSTKA
Rozwój gospodarczy Koźla i jego okolicy, a tym samym Sławięcic, miał ścisły związek z wybudowanym w latach 1792-1821 Kanałem Kłodnickim. Przewożono dzięki niemu statkami towary z Gliwic do Sławięcic, a liczba kursów przekraczała rocznie tysiąc. Powstałe dodatkowo linie kolejowe: najpierw wiodąca przez Kędzierzyn z Wrocławia do Gliwic, a następnie z Opola do Gliwice sprawiły, że Sławięcice i niedaleka Blachownia stały się miejscowościami przemysłowymi. Z kolei kiedy Hitler doszedł do władzy rozpoczęła się walka z bezrobociem i w jej ramach wybudowano w latach 1934-1938 Kanał Gliwicki łączący Koźle-Port z Gliwicami.
Sławięcice mogły również pochwalić się pięknym pałacem.
Początkowo znajdował się tam zamek książąt opolskich wspomniany już w dokumentach, w 1327r kiedy należał do Władysława bytomskiego. Nic nie wiadomo o jego wyglądzie czy losach. Kiedy w 1714r właścicielami majątku zostali grafowie von Hoym postawili lub też przebudowali, w latach 1716-1720, istniejący zamek we wzorowany na Wersalu pałac z ogrodem.
Spłonął on jednak w 1827r i kiedy dobra trafiły w ręce księcia Friedricha Augusta Hohenlohe ten odbudował zniszczoną rezydencję urządzając przy niej park w stylu angielskim. Później poddawano ją jeszcze pracom modernizacyjnym.
CIEKAWOSTKA
Przed tamtejszym kościołem stoi pomnik Anioła z harfą uznawany za symbol miejscowości przedstawiający śpiącego greckiego boga Hypnosa. Jego zaprojektowanie zlecił w 1901r ówczesny właściciel sławięcickiego majątku cenionemu rzeźbiarzowi Adolfowi von Hildebrandowi.
Rok później gotowy był model, wg którego odlew z brązu wykonała Królewska Odlewnia w Monachium, w 1903r Fritz von Miller. Pomnik miał upamiętnić 85tą rocznicę śmierci księcia Friedricha Ludwika zu Hohenlohe-Oehringen’a zmarłego w 1818r oraz 50tą rocznicę odejścia (w 1853r) jego syna księcia Friedricha Augusta zu Hohenlohe-Oehringen.
Był ozdobą pałacowego parku i stanął przy ich grobach. Po wojnie figura zniknęła z miejscowości i podobno widziana była w różnych śląskich miejscowościach jak też nieopodal jednej ze składnic złomu. Ostatecznie staraniem mieszkańców, Anioł wrócił do Sławięcic na początku lat 90tych XXw.
Pałac w Sławięcicach stał na niewielkim, sztucznym wzniesieniu. Początkowo była to niewielka, dwukondygnacyjna, pokryta gontem budowla, powstała na planie czworoboku otoczona fosą. Kiedy spłonęła od uderzenia pioruna na początku XIXw, na jej miejscu w 1836r postawiono nową, trzykondygnacyjną rezydencję, powiększoną następnie w latach 1867-68 o kolejne skrzydła.
Ostatecznie powstała budowla na planie litery E z trzema prostokątnymi skrzydłami łączącymi galerie.
Główne wejście zdobił portyk z kolumnami, który podtrzymywał taras. Boczne wejścia również były ozdobione półkolistymi portykami (jeden z nich można zobaczyć w parku). Pałac zdobiły też liczne elementy dekoracyjne, a pokrywał go mansardowy dach.
Przy nim znajdowały się też zabudowania folwarczne.
Rezydencja uległa sporym zniszczeniom w końcówce II wojny światowej podczas walk z 1945r, po zakończeniu której mimo wszystko działała tam szkoła zawodowa. Podobno reszty zniszczenia dokonał pożar z 1948r i taka ruina stała jeszcze w latach 50tych. Ostatecznie zniszczoną budowlę rozebrano pozyskując materiał budulcowy.
Z kolei zabudowania folwarczne trafiły pod zarząd PGR.
CIEKAWOSTKA
W czasie III powstania śląskiego trwającego od 2 maja do 5 lipca 1921r miejscowość na krótko zajęli powstańcy, zamieszkali w tamtejszym pałacu broniąc się przed natarciem Niemców.
W lipcu 1922r powiat kozielski, a tym samym Sławięcice, włączono do Niemiec i wówczas zmieniono nazwę na Ehrenforst. Kolejna ciekawostka dotyczy kampanii wrześniowej.
Niemcy przygotowując się do niej utworzyli dywersyjną grupę operacyjną SS, która podszywając się pod Polaków przeprowadziła, w nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939r, napaść na przygraniczny niemiecki urząd celny.
Z dawnego złożenia pałacowo- parkowego zachował się w dość dobrym stanie park krajobrazowy z XIXw, a w nim wspomniany wcześniej pozostały po pałacu portyk z kolumną; zbudowany ok 1830r i będący dziś w ruinie Dom Ogrodnika oraz Belweder i popadające w ruinę mauzoleum .
CIEKAWOSTKA
W parku, niedaleko Belwederu, na niewielkim wzniesieniu wśród drzew znajdują się ruiny niedużej, mocno zniszczonej budowli, którą wzięłam za mauzoleum. Okazało się, że była to świątynia wybudowana przez ród Hohenlohe.
XVIII-wieczna budowla w kształcie rotundy powstała na planie czworokąta wykończona była kopułą. Posiadała piwnicę służącą jako krypta- mauzoleum, gdzie spoczęli ostatni właściciele Sławięcic z rodu Hohellohe.
Większych zniszczeń uniknął neobarokowy pawilon ogrodowy tzw.Belweder wybudowany w 1716r dla hrabiego Fleminga, zwany niegdyś Barbakanem Fleminga, ze względu na kształt.
W środkowej wieży umieszczono klatkę schodową, a w pozostałych trzech wieżyczkach urządzono pokoje gościnne. Mówiono, że miał zostać zbudowany dla hrabiny Cosel będącej faworytą Króla Augusta II, ale jest to tylko nigdzie niepotwierdzone podanie.
Od 1996r budowla ma prywatnego właściciela, który cokolwiek podobno zrobi to zostaje rozkradzione: dachowa miedziana blacha, rynny, kable. Mimo to ma on plan, by stworzyć w nim hotelik z dwoma luksusowymi pokoikami.
Wracając do pałacu w Sławięcicach, to dziś jego wspomnienie znajduje się na starych zdjęciach lub widokówkach udostępnionych dziękiFotopolska.eu i jedynie pozostawiony portyk, niszczony skutecznie przez wandali, jest namiastką tego, co utracone zostało bezpowrotnie.
Pozostał spory park, z licznymi alejkami i ławeczkami, ze starymi drzewami oraz małymi betonowymi bunkrami-schronami dla żołnierzy niemieckich z czasu II wojny światowej zwanymi einmannbunkrami.
CIEKAWOSTKA
Podczas II wojny światowej w okolicy Kędzierzyna, Blachowni, Azot aż do Bierawy utworzono obozy pracy, gdzie przebywało prawie 35 tysięcy więźniów. Ich praca wykorzystywana była m.in.w zakładach chemicznych, gdzie produkowano benzynę syntetyczną.
W Sławięcicach mieściła się filia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau –Blechhammer, o którym można przeczytać na mojej stronie
https://sokoliszlak.cba.pl/?page_id=14539
