Mniej więcej w połowie drogi między Sanokiem a Krosnem jest zjazd na Wzdów, gdzie znajduje się pałac Ostaszewskich. Najwcześniejsza wzmianka o wsi pochodzi z 1402r kiedy należała do Petrassiusa Wzdowsky’ego.
Później dość często zmieniali się właściciele tamtejszych dóbr wśród których byli: Andrzej Koth, Przecław ze Wzdowa, Smolniccy od 1430r do 1511r oraz Wzdowscy do połowy XVIIw. W kolejnym wieku wieś stała się własnością Teresy z Ossolińskich Potockiej, która sprzedała ją w 1794r Michałowi Ostaszewskiemu. Pochodzący z Mazowsza ród Ostaszewskich był właścicielem majątku we Wzdowie do II wojny światowej.
Michał Ostaszewski, jeden z przywódców Konfederacji Barskiej, postawił w 1794r we Wzdowie, w miejscu dotychczasowego dworu pałac otoczony parkiem krajobrazowym. Była to budowla z cegły i kamienia, jednopiętrowa, posiadająca w części środkowej piwnice nakryta czterospadowym dachem. O wyglądzie i historii wcześniejszego dworu nie zachowały się żadne dokumenty, bo czego nie zniszczono w czasie zaboru austriackiego, uległo stracie w czasie II wojny światowej. W 1823r dobra odziedziczył jego wnuk Teofil, którego najstarszy syn Adam był panem na Wzdowie od 1889r.
CIEKAWOSTKA
Adam Jan Kanty Ostaszewski urodził się 22 października 1860r. Był wszechstronnie wykształcony, a nauki pobierał w Krakowie, Wiedniu, Paryżu i Berlinie. Z zawodu agronom studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim prawo i filozofię, zdobywając w tych dziedzinach tytuł doktora. Naukowiec, konstruktor lotniczy, wynalazca nazywany został „Leonardem ze Wzdowa”. Wśród jego licznych wynalazków były modele sterowca skonstruowanego w wieku zaledwie szesnastu lat, helikoptera, samolotów dzięki którym zyskał miano pioniera polskiej awiacji. W tej dziedzinie był samoukiem.
W 1881r skonstruował model samochodu, a później silniki: odrzutowy, gazowy oraz hydrauliczny, który opatentował w 1900r. Jego patentem był również mechaniczny model sfer świata. Przy pałacu we Wzdowie zbudował nawet obserwatorium astronomiczne: drewniana budowla w kształcie walca posiadała ruchomą kopułę dachu.
Jego zainteresowania miały szeroki przekrój: od nauk ścisłych po humanistyczne, malarstwo i rzeźbę. Był poetą i pisarzem, znał ponad dwadzieścia języków, w tym chiński, perski i arabski, dzięki czemu był tłumaczem światowej poezji. Był też twórcą języka podobnego do esperanto, który nazwał od pierwszych liter nazwiska ost.
Skonstruował nawet automat do gry w szachy.
Poza tym uprawiał kolarstwo, szermierkę, jazdę konną i samochodem, a w 1888r odbył w Berlinie swój pierwszy lot wolnym balonem z polską flagą mimo, że Polski nie było wówczas na mapie- znajdowała się pod zaborami.
Był ekscentrykiem uważanym za dziwaka zwłaszcza, gdy podważył teorię Kopernika.
Wykorzystał ponadto lukę w prawie międzynarodowym twierdząc, że „jeżeli jakiś teren na Ziemi nie ma swojego właściciela, to można go zająć”. W życiu kierował się dewizą: „Na próżno żyje ten, kto nie postępuje naprzód”, która to myśl była maksymą rodową Ostaszewskich herbu Ostoja.
Pałac we Wzdowie został dwukrotnie rozbudowany przez Adama Ostaszewskiego około 1880r oraz w latach 1917-1918 według projektów, które osobiście wykonał. Budowla zyskała kolejną kondygnację oraz prawe skrzydło, taras i umieszczone w narożach wieże.
Reprezentacyjne piętro to salony: kominkowy i muzyczny, jadalnia oraz bogata biblioteka, która prócz cennych zbiorów mieściła globusy oraz przyrządy astronomiczne. Ściany zdobiły rodzinne portrety a podłogi parkiety oraz dywany. Wyjątkowo piękna była klatka schodowa z kutą latarnią oraz kamiennymi schodami z balustradą posiadającą ozdobne balasy.
Rezydencję otaczał piękny park krajobrazowy z klasycystycznymi altanami.
Utworzoną w nim prawie kilometrową aleję dębową zdobiły kwiaty posadzone na klombach i w gazonach.
Staw był zadbany a polany przy nim się rozciągające zdobiły krzewy oraz przystrzyżona trawa.
Przy pałacu stała drewniana rządcówka zamieszkiwana przez rządcę majątku Ostaszewskich, obora i cieplarnia.
Ostatnim właścicielem majątku we Wzdowie był syna Adama Ostaszewskiego- Wojciech żyjący w latach 1902-1975. W 1939r pałac zajęli Niemcy urządzając w nim kasyno dla oficerów Wermachtu i Luftwaffe. Kiedy do Wzdowa wkroczyli Rosjanie pałac stał się ich sztabem do końca stycznia 1945r.
Po wojnie majątek upaństwowiono i w wyniku reformy rolnej podzielono między ludność. Las należący do folwarku wycięto, a ogród oddano Szkole Rolniczej we Wzdowie, która doprowadziła go z czasem do zniszczenia.W 1949r pałac wyremontowano i na cztery lata stał się siedzibą Państwowego Domu Dziecka, który w 1953 przekształcono w Państwowy Młodzieżowy Zakład Wychowawczy. Sześć lat później utworzono tam działający do 2005r Uniwersytet Ludowy, gdzie podczas wakacji organizowano kolonie i obozy.
Obecnie jest własnością prywatną, można go zobaczyć jedynie z zewnątrz. Przy pałacu ostały się zabudowania gospodarcze, kopiec gdzie kiedyś stało obserwatorium, pomnik ostatniego właściciela oraz park ze stawem, który utracił swój dawny wygląd.
CIEKAWOSTKA
W pobliżu pałacu rośnie lipa z korzeniami o trzech odnogach. Według podania posadzili ją trzej synowie Teofila Ostaszewskiego: Adam, Kazimierz i Stanisław.
Wśród nielicznych archiwalnych zdjęć pałacu we Wzdowie dodanych dzięki Fotopolska.eu natrafiłam na jedno z czasów II wojny światowej.
Dzięki niemu możemy zobaczyć fragment wyposażenia jednej z pałacowych sal.
