…Podobno nad miejscem tym czuwa tajemniczy wampir. Jego podobizna znajduje się nad wejściem do pałacu. Ostatni jego właściciele przybyli ze Styrii, która jest krainą wampirów i upiorów. Nie wiadomo, czy przywieźli z sobą stare wierzenia. Podobno w okolicy można spotkać ducha ostatniego pustelnika, który strzegł kapliczki św. Antoniego na zboczu Dębowej Góry. Mówi się również o tajemniczych podziemiach, które posiadają zamurowane korytarze i wiele tuneli.
Wieść głosi , że w okolicy Dębowej Góry pod koniec II wojny światowej zaginął niemiecki transport.
Mniej więcej w połowie drogi z Kłodzka do Bystrzycy Kłodzkiej warto zjechać z głównej drogi, by odwiedzić pałac w Gorzanowie. Szukając początków wsi należy cofnąć się do XIIw kiedy była obronnym grodem.
W XIVw istniał w Gorzanowie zamek, który nie przetrwał do naszych czasów, gdyż zniszczono go w 1470r podczas walk z czeskim królem.
Jak na wieś, była rozwinięta. Już w XIVw znajdowała się tam szkoła, parafia oraz młyn wodny, piekarnia i kuźnica. Jednak najlepszy czas rozkwitu to XIXw kiedy powstał kolejny młyn wodny, a poza tym tartak i browar. Wieś zwana za Niemca Grafenort obecną nazwę otrzymała po II wojnie światowej.
Szykując informacje na temat niszczejącego pałacu zostałam mile zaskoczona, bo przeczytałam, że powstała Fundacja Pałac Gorzanów, której działania zmierzają do przywrócenia dawnej świetności obiektu.
Kompleks ma charakter rezydencjonalno- obronny, więc czasami nazywany jest zamkiem, a w niektórych publikacjach pałacem, więc ja przyjęłam i nazywam go pałacem.
Pałac w Gorzanowie pochodzi z XVIw, a jego budowę rozpoczęto w 1573r nieopodal miejsca, gdzie pierwotnie stał średniowiecznego zamku. Podania mówią, że przez pobliską Przełęcz Mielnicką biegł szlak bursztynowy.
Przez wiele lat okoliczne dobra były własnością rodzin Moschenów i Ratschinów, ale zostały im one skonfiskowane po tym, jak podczas wojny trzydziestoletniej poparli reformacje. Nowym właścicielem tych dóbr stał się Hans Arbogast von Annenberg, który kupił je w 1624r. Jego córka Maria Maksymiliana wyszła za Friedricha von Herbersteina i wniosła Gorzanów w wianie. Odtąd rodzina ta była nieprzerwanie właścicielem Gorzanowa i okolicznych ziem do lat trzydziestych XXw.
Historia mówi, że austriaccy panowie nałożyli na chłopów wysoką pańszczyznę, co doprowadziło do buntu i w konsekwencji otwartą wojnę. We wsiach zakwaterowano wojsko, ale chłopi również utworzyli swoje oddziały.
Cała sytuacja sprawiła, że z Gorzanowa uciekło prawie ¾ mieszkańców. Dopiero w 1684r zawarto ugodę, czemu pomogła szalejąca w okolicy zaraza i to ona pokonała chłopów.
W latach 1653- 1657 pałac został poddany przebudowie, a pracami kierowali Wawrzyniec Nicelo, a następnie Andre Carove.
Kompleks założony został na planie prostokąta, posiada wewnętrzny dziedziniec z odrębną częścią gospodarczą. Część środkowa mieści trzy kondygnacje.
Posiadał 120 komnat, ogromny park, a o wielkości świadczyć może spis: „ budynek balowy, tor jeździecki, bażanciarnia, ptaszarnia, bielarnia i miejsce do robienia wina, duży ogród ozdobny, „Staw Meluzyny”, grota, magiczna brama do przeszłości, która jako jedyna została do dziś w parku.”
Kolejna przebudowa m.in. wnętrz miała miejsce w 1735r, co uwieczniono na wieży zamkowej. Nadano wtedy wnętrzom cechy barokowe. W 1775r przypałacowy park, który został założony w 1635r, zamieniono w park krajobrazowy.
Już w XIXw pałac przyciągał turystów, a w teatrze, który mieścił się w zamku wystawiano sztuki Szekspira, Schillera, Goethego. W 1922r rozpoczęto wystawianie widowisk pasyjnych, które zakazane zostały wraz z dojściem do władzy Hitlera.
Z nastaniem XXw rezydencję ponownie przebudowano.
Odnowiono zwłaszcza dekoracje fasad zewnętrznych, które pokrywa sgraffitowa dekoracja.
Jest to technika malarska polegająca na nakładaniu kolorowych tynków i częściowym zeskrobywaniu wierzchnich warstw, przez co odsłaniały się warstwy spodnie innego koloru. W zależności od ilości tynków powstawał ornament o dwóch, trzech lub rzadziej większej ilości kolorów.
Fasady pokrywa wspomniana dekoracja z motywami geometrycznymi i roślinnymi. Ponad gzymsem wznoszą się trzy trójkątne szczyty. Nad budowlą góruje wysoka wieża, a wewnątrz zachowały się malowane renesansowe stropy i sztukateria.
Od 1930r zamek stał się własnością Bystrzycy Kłodzkiej. Zabudowania pałacowe były użytkowane właściwie do końca II wojny światowej, kiedy to został znacjonalizowany przez władze polskie.
Po wojnie zaginęły obrazy, meble, książki, a w części majątku powstały mieszkania.
Został rozszabrowany i mimo, że zamieszkiwany do 60 lat XXw, popadał tylko w coraz większą ruinę. Próbowano remontować zniszczony obiekt, ale z marnym skutkiem.
Dopiero kiedy zyskał nowego gospodarza, wspomnianą wcześniej Fundację, rozpoczął się remont. Trwają prace, ale poniesione przez pałac szkody są tak wielkie, że potrzebne są wielkie środki.
Istnieje jednak nadzieja, że pałacowi przywrócona zostanie dawny blask, ale zajmie to sporo czasu, jeszcze więcej środków i pracy.
Na swój dobry czas czeka też stojący w parku pawilon, którego dawny wygląd wnętrza można zobaczyć na archiwalnym zdjęciu.
To i pozostałe takie fotografie udostępniono dzięki Fotopolska.eu
