Niecałe 15km na zachód od Wałbrzycha leży Zagórze Śląskie zwane niegdyś m.in. Kiensberg, Chojna, Choina, Kynau, którego nazwa miała związek z choiną,sosną.
Jako Zagórze wieś wspomniana była już pod koniec XIIIw. Położona w malowniczym zakątku, w dolinie rzeki Bystrzycy, między Górami Sowimi i Czarnymi, związana jest z od początku z zamkiem Grodno.
Wtedy zwał się Chojna podobnie jak wieś i dlatego często z informacji o Chojnie nie do końca jesteśmy pewni, czy dotyczą osady czy też zamku.
Z końcem XIIIw na górze Chojna mierzącej 450m.n.p.m., z inicjatywy księcia Bolka I stanęła warownia składająca się z wieży obronnej, bramnej oraz piętrowego budynku mieszkalnego. Wszystko otoczono murem obwodowym.
Podania głoszą, że już w XIIw znajdował się tam gród chroniący szlak z Wrocławia do Czech, a według innych już na początku IXw za sprawą angielskiego rycerza, który zapuścił się tam, na górze stanęła strażnica.
Pewne jest jednak, że pierwszy raz tamtejszy zamek wspomniano w dokumentach w 1315r kiedy należał do księcia świdnicko-jaworskiego Bernarda.
Bolko II powiększył zamek w połowie XIVw dodając kolejny budynek, stawiając drewniane zabudowania gospodarcze oraz podwyższając wieżę. Powstał wówczas również dość duży dziedziniec, gdzie wykuto cysternę na wodę, a całość otoczył mur obronny. Obecnie ta część warowni to zamek górny. Z końcem wieku tamtejsze ziemie stały się własnością Czech.
CIEKAWOSTKA
Z zamkiem górnym wiąże się legenda o księżniczce Małgorzacie zamurowanej w komnacie, której szkielet znajduje się w lochu, przy wejściu do zamku górnego. Dziewczynę spotkał tak okrutny los ze strony własnego ojca, który wybrał dla niej męża bogatego, ale starego i jak to bywa w takich przypadkach serce dziewoi należało do młodego, lecz biednego giermka, który zginął.
Od tej pory jej duch- Biała Dama zamku Grodno snuje się po nim w księżycowe noce. Można w legendę wierzyć lub nie, lecz historia szkieletu będącego branym za pozostałości po Małgośce wygląda zupełnie inaczej.
Był on pokazywany turystom już w XIXw, kiedy kupił go ówczesny właściciel- profesor Busching podobno od listonosza. Tak sobie tam przetrwał aż do 60tych lat XXw, kiedy niekonserwowany zwyczajnie się rozpadł. 
Zastąpił go plastikowy i byłby zapewne do dziś, gdyby nie pewna wycieczka z 1974r.
Zwiedzających wówczas zamek lekarzy poproszono o szkielet kobiety i niebawem takowy dostarczono.
Czyj więc jest szkielet?? Te prawdziwe kości, które odkopano na średniowiecznym cmentarzu w Czersku służą dziś jako potwierdzenie prawdziwości legendy o Małgorzacie, która nie chciała wyjść za bogatego dziada.
Po rządach kilku rodów rycerskich zamek stał się siedzibą rozbójników, którzy napadali i łupili nie tylko kupców, ale również miejscową ludność.
Od 1466 panami na zamku byli von Czettritzowie, których zbójnicka działalność trwała do 1535r, kiedy Christoph I Hoberg przejął go od Hermanna von Czettritza w zastaw za długi.
W krótkim czasie zmarł zostawiając warownię żonie, a ta sprzedała go Maciejowi von Logau (z Łagowa).
Za jego czasu zamek ufortyfikowano i nadano styl renesansowy. Później prace kontynuował syn Jerzy, dzięki któremu zamek zyskał dziedziniec dolny, bramę wejściową z budynkiem mieszkalnym, kolejne budynki gospodarcze, a wszystko otoczono murem obronnym posiadającym pięć bastei.
Na zamku mieściła się również piekarnia i łaźnia.
W pomieszczeniach powstały liczne portale a ściany budynku przedbramia ozdobiono w 1570r sgraffiti.
Po śmierci Jerzego von Logau wszystko przeszło na wdowę po nim, którą kłopoty finansowe zmusiły do sprzedaży warowni.
Nim minął XVIw zamek Grodno stał się własnością cesarza Rudolfa II, który za zasługi w walce z Turkami dał go Michałowi Walecznemu. Mołdawianin nie nacieszył się prezentem, bo hetman Zamojski pokonał jego wojska. Wtedy Grodno trafiło na trzy lata do cesarskiego radcy dworu Bernharda von Funfkirchena, po czym w 1605r do Georga von Kuhl, by po kolejnych dwóch latach stać się własnością hrabiego Georga Hohenzollerna-Sigmarinena. Zostawiwszy wszystko córce, uczynił z niej panią Grodna, która wychodząc za barona von Rochau wniosła je w wianie.
Baron miał to nieszczęście, że jego panowanie przypadło na czas wojny 30stoletniej, której wpływ zamek odczuł i nim wojna się zakończyła pożegnał ten świat czyniąc spadkobierczynią żonę. W 1659r wdowa ponownie wyszła za mąż- za pana Roztoki Christopha von Hoberga w którego rękach zamek był przez dwie dekady.
W 1679r warownię kupił baron Georg von Eben, który nie dał się poznać miejscowej ludności jako dobry pan. Mając dość rządów ciężkiej ręki, chłopi ruszyli na zamek, którego nie dość, że nie zdobyli, to jeszcze zostali ukarani, a przywódców powieszono.
Rok 1689 przyniósł pożar na zamku, w wyniku którego uszkodzona została część wieży. Po śmierci barona dobra stały się własnością jego żony Anny z domu von Reibnitz, która w 1717r sprzedała wszystko hrabiemu von Winterfeld. Z kolei jego spadkobiercy sprzedali zamek Ottonowi von Lieres.
Często zmieniający się właściciele nie przykładali wagi do szczególnego dbania o swoją własność i niszczejący zamek Grodno został w 1774r opuszczony.
Niezamieszkany popadał w ruinę i w przeciągu piętnastu lat zawaliła się część skrzydła mieszkalnego. Dodatkowo warownia była zadłużona i w 1819r podzieloną na części wystawiono na licytację.
Z początkiem XIXw okoliczni mieszkańcy zaczęli rozbierać pozostawiony niszczejący zamek i pewnie niewiele by z niego zostało, gdyby nie profesor Johann Busching z Wrocławia, który w 1823r podjął prace nad zabezpieczeniem a następnie rekonstrukcją warowni.
Od 1840r dzieło kontynuował hrabia Friedrich Burghaus dzięki któremu zamek udostępniono turystom.
Kolejnym właścicielem Grodna był od 1856r baron Maksymilian Zeidlitz, a jego potomkowie byli ostatnimi do 1945r panami zamku.
W 1869r podnoszącą się z ruin warownię spotkała tragedia: podczas burzy piorun uderzył w wieżę, która spłonęła. Za ich czasów na zamku nadal prowadzono prace ponadto powstała gospoda i muzeum, odrestaurowano niszczejące malowidła budynku bramnego.
Warownia należała wówczas do czołówki najliczniej odwiedzanych.
Sprzyjała temu dodatkowo powstała kolej wiodąca ze Świdnicy do Jedliny Zdroju. Zagórze stawało się powoli miejscowością letniskową z licznymi pensjonatami, a późniejsze zdarzenie sprawiło, że wieś stała się kolejną wielką atrakcją Sudetów.
CIEKAWOSTKA
W 1911r na Bystrzycy powyżej Lubachowa utworzono zaporę, dzięki której powstało jezioro Lubachowskie nazywane również Bystrzyckim. Należy wspomnieć, że powstało ono kosztem wsi Schlesierthal zwanej Śląską Doliną, a jego powstanie wymusiły częste powodzie. Powstały zbiornik ma około 3,2km długości i szerokość dochodzącą do 480m.
Zaporę ukończono w 1914r, ale ze względu na wybuch I wojny światowej powstały zbiornik napełniono wodą dopiero trzy lata później. Kamienna zapora ma wysokość 44m i długość 220m. W położonym nad jeziorem m.in. Zagórzu stanęło wiele ośrodków turystycznych. Przy jednym z nich znajduje się wiszący most zaprojektowany przez profesora Jana Biliszczuka.
Po II wojnie światowej zamek był nie tylko zniszczony, ale i rozszabrowany, i taki przekazano oddziałowi Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Później trafił do PTTK Wałbrzych.
Przeprowadzono prace konserwacyjne w 1951r, a od 1965r w zamku działa Regionalne Muzeum PTTK Zamek „Grodno” i odtąd taką nazwę nosi warownia.
W XXIw przeprowadzono szereg kolejnych prac mających na celu rozwiązanie wielu zamkowych tajemnic.
CIEKAWOSTKA
Podobno w starych przewodnikach dotyczących zamku Grodno znajduje się wzmianka o tym, że kiedyś między nim a wsią znajdował się tunel dostępny jeszcze na początku XXw. Prócz tego krążą pogłoski jakoby w zamku Niemcy ukryli skrzynie z ważnymi rzeczami, które nie miały trafić w ręce Rosjan i sprawa do dziś nie została wyjaśniona.
Zamek Grodno również i dziś jest miejscem często i licznie odwiedzanym. Budowla z kamienia bardzo dobrze dopasowana jest do wzgórza. Przez wieki zmieniał się nie tylko jego wygląd, ale i jego powierzchnia. Gdy już do niego dotrzemy oczom ukazuje się budynek bramny, który uwagę skupia głównie na niedawno odrestaurowanej dekoracji sgraffitowej ukazującej lwy stojące na tylnych łapach.
Po przejściu przez bramę wchodzimy na dziedziniec dolny, po którego lewej stronie widać pięknie zdobiony budynek mieszkalny z zegarem słonecznym. Idąc dalej mijamy starą lipę i wchodzimy na schodki prowadzące do budynku, za którym znajduje się przedbramie zamku wysokiego.
W tamtym miejscu możemy spojrzeć na dziedziniec środkowy.
Kolejne miejsce, do którego docieramy to zamek górny, gdzie można zwiedzić pomieszczenia dwóch skrzydeł z ciekawymi ekspozycjami oraz wyposażeniem, podziwiać liczne, piękne portale oraz wejść do wieży, z której rozpościera się niesamowity widok na okolicę.
Zamek górny posiada również dziedziniec z umiejscowioną centralnie studnią. Wokół budowli ciągną się mury obwodowe gdzie umieszczono 9 bastei.
CIEKAWOSTKA
Na dziedzińcu dolnym zwanym również zachodnim rośnie 500-letnia lipa, pod która dawnymi czasy przeprowadzano nad poddanym sąd.
Stoi tam również armata, która została sprezentowana przez cesarza Wilhelma Ferdynandowi von Zedlitzowi- panu na Grodnie.
PLAN ZAMKU GRODNO:
I – dziedziniec górny, II – dziedziniec środkowy, III – dziedziniec dolny (zachodni),
IV – międzymurze, 1-9 – basteje, A – budynek bramny ze sgraffitami, B – przedbramie do zamku górnego, C – skrzydło zachodnie zamku górnego, D – skrzydło wschodnie zamku górnego,
E – wieża, F – budynek mieszkalny na zamku dolnym, G – dawna piekarnia
Zamek Grodno w Zagórzu Sląskim z lotu ptaka:
http://www.polskazdrona.pl/zamek-grodno-47.html
Archiwalne zdjęcia dodano dzięki Fotopolska.eu
Obecnie zamek Grodno prezentuje się całkiem nieźle, a jak wyglądał kiedyś, a zwłaszcza wnętrza, możemy dowiedzieć się oglądając stare fotografie.
Akwarele są dziełem artysty malarza A.Woźniaka.
